جایگاه رویکرد پدیدارشناختی در فهم تجربه دینی در تعلیم و تربیت

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پسادکتری، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 استاد گروه فلسفه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

در این مقاله کوشیده‌ایم نشان دهیم که رویکرد پدیدارشناختی می‌تواند روشی مناسب برای تحلیل تجربه دینی در حیطه تعلیم و تربیت باشد. برای نشان دادن این امر استدلال کرده‌ایم که روش پدیدارشناختی به مثابه روش توصیفی از منظر اول‌شخص این امکان را می‌دهد که فرد مستقیماً تجربه زیسته خود را توصیف و تحلیل کند و تحلیلگر نیز با این تجربه زیسته او می‌تواند به تحلیل معنای تجربه او دست زند و فرد از معنای تجربه دینی خودش شناخت و معرفت لازم را کسب کند. بنابراین در قسمت اول این مقاله به برخی ویژگی‌های مهم روش پدیدارشناختی اشاره کرده‌ایم. همچنین در این مقاله نشان داده‌ایم که رویکرد کل‌گرایانه این امکان را برای پژوهشگر پدیدارشناس فراهم می‌سازد تا بتواند فرد مورد نظر -یعنی متربی یا دانش‌آموز- را مبتنی بر تجربه دینی او از زوایای مختلف در معرض توصیف و تحلیل پدیدارشناختی قرار دهد. افزون بر این دو نکته مهم، به این مطلب نیز پرداخته شده است که اتخاذ رویکرد پدیدارشناختی در تحلیل تجربه دینی در تعلیم و تربیت امکان گشودگی فکر برای پژوهشگر را فراهم می‌کند تا بدون تعصب و پیشداوری بتواند درباره باورهای مختلف دینی پژوهش کند، بدون آن که درباره درست و نادرست بودن آنها قضاوت کند. این موضوع می‌تواند یکی از نقاط قوت چنین پژوهش‌هایی باشد که در زمینه تعلیم و تربیت دینی به فرد پژوهشگر و افراد مورد پژوهش این امکان را می‌دهد که بتوانند بدون تعصب و پیشداوری تجربه‌های زیسته دینی‌شان را در حیطه تعلیم و تربیت به اشتراک بگذارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Place of Phenomenological Approach in Understanding Religious Experience in Education

نویسندگان [English]

  • Neda Mohajel 1
  • Muhammad Asghari 2

1 Postdoctoral Researcher, Faculty of Persian and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran.

2 Professor, Department of Philosophy, University of Tabriz, Tabriz, Iran.

چکیده [English]

In this article, we have tried to show that the phenomenological approach can be a suitable method for analyzing religious experience in the field of education. To show this, we have argued that the phenomenological method, as a descriptive method from the first-person perspective, allows a person to directly describe and analyze his/her lived experience, and the analyst can use this lived experience to analyze the meaning of the experience, giving the person the necessary knowledge and understanding of the meaning of his/her religious experience. Therefore, in the first part of this article, we have mentioned some important features of the phenomenological method. Also, in this article, we have shown that the holistic approach provides the possibility for the phenomenological researcher to expose the target person, i.e. pupil or student, to the description and phenomenological analysis of his religious experience from different angles. In addition to these two important points in this article, it should also be mentioned that adopting a phenomenological approach in the analysis of religious experience in education provides the researcher with the possibility of opening his/her mind so that he/she can learn about different religious beliefs without bias and prejudice and do research about them without judging whether they are right or wrong. This issue can be one of the strong points of such research, which in the field of religious education gives the researcher and the researched people the possibility to share their religious experiences in the field of education without bias and prejudice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • phenomenological approach
  • religious experience
  • education
  • religion
  • lived experience  
اصغری، محمد. 1401. درآمدی بر فلسفه‌های معاصر غرب. تهران: انتشارت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شریعتمداری، علی. 1385. اصول و فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: امیر کبیر.
باقری، خسرو. 1390. رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
اتو، رودلف. 1380. مفهوم امر قدسی. ترجمه همایون همتی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شریف‌زاده، حکیمه السادات، خسرو باقری، و هادی امیری کاربندی. 1392. «بررسی ماهیت تجربه دینی از دیدگاه آلستون و کاربرد آن در تعلیم و تربیت». فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 48.
محجل، ندا و محمد اصغری. 1402. « ساختارشکنی تعلیم و تربیت دینی در عصر پست‌مدرن». مجله پژوهش های فلسفی، 43: 199-210.
محمدرضایی، محمد. 1381. «نگاهی به تجربه دینی». قبسات، 26.
رشیدیان، عبدالکریم. 1384. هوسرل در متن آثارش. تهران: نشر نی.
مگی، برایان. 1372. فلاسفۀ بزرگ. ترجمۀ عزت‌الله فولادوند. تهران: خوارزمی.
عبادی، احمد. 1395. «تجربه دینی و گوهرانگاریِ آن از منظر غزالی و ویلیام جیمز». الهیات تطبیقی، 15: 109-126.
Henriksson, Carina, Norm Friesen, and Tone Saevi (eds.) 2012. Hermeneutic Phenomenology in Education Method and Practice. Sense Publishers.
Hick, John. 2002. An Autobiography. Oxford, England: Oneworld Publications.
Keast, John. 2007. Religious Diversity and Intercultural Education: A Reference Book for Schools. Council of Europe.
Merleau-Ponty, Maurice. 2002 [1965]. Phenomenology of Perception. Translated by Colin Smith. Routledge & Kegan Paul.
Van Manen, M. 1997. Researching Lived Experience: Human Science for an Action Sensitive Pedagogy. Albany, NY: SUNY Press: Althouse Press. (Original work published in 1990).