سه ضرورت جدا‌ناپذیر در فلسفۀ شهاب‌الدین سهروردی و لیندا زگزبسکی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.

2 دانشیار ‌گروه الهیات و فلسفه اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

3 دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.

چکیده

در تفکر شهاب‌الدین سهروردی و لیندا زگزبسکی، دو فیلسوف نام‌دار از دو دورۀ زمانی و حوزۀ تمدنی متفاوت، به مؤلفه‌هایی برمی‌خوریم که نوعی رهیافت مشترک در رویکرد آنها پدید آورده است. هر دو فیلسوف، با نگاه کانونی به عامل معرفتی، ارزش معرفت را محصول ارزش فرایندهایی می‌دانند که در نبود آن فلسفه محکوم به فروپاشی است. سه ضرورت مشترک در فلسفۀ سهروردی و زگزبسکی عبارت‌اند از (1) ضرورتِ تعالی درونی، که با تلاش برای تقویت ارادۀ آدمی، قائل به سیری کیفی و درونی برای معرفت است؛ (2) ضرورت حکمتِ وحدت‌بخش، که با اعتماد به خود و دیگر سنت‌های فکری، به وحدت نظر و تجربۀ انسانی می‌اندیشد و افزون بر پرورش نفس، فهم حکمت و اعتلای آن را نیازمند شهود و خلاقیت‌های شخصی در هر دوره می‌داند؛ (3) ضرورت روایت، که لازمۀ بسط نیات فلسفی را با نوعی نبوغ در اندیشیدن، در ایجاد ذوق و انگیزش و رجوع به الگوهای فکری و اخلاقی می‌جوید. این پژوهش با درنگی تازه در عوامل ارتقای معرفت، به گستره‌هایی پرداخته است که هرچند اهمیت معرفتی آنها نادیده گرفته شده ولی حیات معنوی و معرفتی فلسفه برای اثربخشی بیشتر به آن محتاج است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Three Inseparable Necessities in the Philosophy of Suhrawardi and Linda Zagzebski

نویسندگان [English]

  • Zahra Sadeghimanesh 1
  • Seyed Mohammad Kazem Alavi 2
  • Mohammad Kazem Elmi Sola 3

1 Ph. D Candidate in Kalam and Islamic Philosophy, Branch of Sabzevar, Islamic Azad University, Sabzevar, Iran.

2 Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran.

3 Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

چکیده [English]

In the thought of Shihab al-Din al-Suhrawardi and Linda Zagzebski, two famous philosophers from two different eras and civilizations, we come across some components that lead us to a common approach. The value of knowledge, according to both philosophers, is a result of the value of processes, without which philosophy is doomed to fail. The three common necessities in the philosophy of Suhrawardi and Zagzebski are: (1) The necessity of internal elevation, which upholds the qualitative and internal process of knowledge by trying to strengthen the human will. (2) The necessity of unifying wisdom. According to this necessity, a person thinks about the unity of human opinion and experience by trusting in his/her thought and other intellectual traditions. Moreover, to reach self-cultivation and also to understand and elevate wisdom, a person requires personal intuition and creativity in each era. (3) The necessity of narrative, which makes the development of philosophical intentions dependent on the genius in thinking, the genius in creating motivation, and also the return to intellectual and moral patterns. With a new look at the factors of knowledge promotion, this research has addressed some epistemologically neglected topics that the spiritual and epistemological life of philosophy depends on it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shihab al-Din al-Suhrawardi
  • Linda Zagzebski
  • Internal Elevation
  • Unifying Wisdom
  • Narrative
امین رضوی، مهدی. 1377. سهروردی و مکتب اشراق. ترجمه دکتر مجدالدین کیوانی. تهران: مرکز.
بابایی، علی. 1398. «تعبیر خمیره ازلی و مسئله احیاء یا تأسیس در حکمت اشراق سهروردی». تاریخ فلسفه 3.
باتلی، هتر. 1397. فضیلت: بررسی‌های اخلاقی و معرفت‌شناختی. ترجمۀ شهاب‌الدین‌عباسی. تهران: کرگدن.
بارت، رولان. 1387. درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها. ترجمه محمد راغب. تهران: فرهنگ صبا.
برن، ژان. 1383. سقراط. ترجمه سید ابولقاسم پورحسینی. تهران: علمی فرهنگی.
توکلی شاندیز، ابوالفضل. 1395. «مهم‌ترین رویکردها به تعریف روایت و عناصر آن با نگاهی میان‌رشته‌ای». نقد ادبی 36.
جوادپور، غلامحسین. 1392. «سازوکار اثبات عقلانیت باور دینی در اندیشۀ لیندا زگزبسکی». آیین حکمت 18.
خداپرست، امیرحسین. 1397. باور دینی و فضیلت فکری. تهران: هرمس.
دینانی، غلامحسین ابراهیمی. 1389. درخشش ابن‌رشد در حکمت مشاء. تهران: طرح نو.
زگزبسکی، لیندا. 1392. معرفت‌شناسی. ترجمۀ کاوه بهبهانی. تهران: نی.
زگزبسکی، لیندا. 1393. «آتوریته معرفتی باور دینی». تلخیص و ترجمه علی کلانی و نعیمه پورمحمدی. هفت آسمان 61-62.
زگزبسکی، لیندا. 1394. فلسفۀ دین، درآمدی تاریخی. ترجمه شهاب‌الدین عباسی. تهران: کتاب پارسه.
زگزبسکی، لیندا. 1396. فضایل ذهن. ترجمۀ امیرحسین خداپرست. تهران: کرگدن.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی. 1373. مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تصحیح هانری کربن. ۴ ج. پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی. 1380. مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تصحیح هانری کربن. ج. 2-3. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شجاری، مرتضی، و علی فرضی. 1396. «نقش محبت در کمال آدمی با تکیه بر آرای سهروردی و ملاصدرا». فلسفه و کلام 1.
شهرزوری، شمس‌الدین محمد. 1383. رسایل الشجره الالهیه فی علوم الحقائق الربانیة. تهران: مؤسسه حکمت و فلسفه ایران.
شیرازی، قطب‌الدین. 1380. شرح حکمت اشراق. به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق. تهران: دانشگاه تهران.
ضیایی، حسین، یوسف شاقول، و سیما نوربخش. 1386. «سنت اشراقی»، در تاریخ فلسفۀ اسلامی، ج. ۲، زیر نظر سید حسین نصر و الیور لیمن. تهران: حکمت.
عابدی جیغه، مصطفی، و مرتضی شجاری. 1398. «موضع سهروردی در باب منطق دگردیسی بنیادین از سنت ارسطویی». تاریخ فلسفه 4.
عباسی داکانی، خسرو. ۱۳۸۶. سهروردی و غربت غربی. تهران: علم.
عرب، حسن، 1394. رهیافت تطبیقی به فلسفۀ سهروردی. تهران: هرمس.
کربن، هانری. 1388. اسلام در سرزمین ایران، چشم‌اندازهای فلسفی و معنوی، ج. ۲. ترجمه رضا کوهکن. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
مزاری، سید امیررضا. 1399. «تحلیل گفتمان روایی در رسالۀ عقل سرخ سهروردی؛ بستری برای الگوسازی الهیات روایی در سنت اسلامی». فلسفه و کلام اسلامی 19.
نصر، سید حسین. 1389. سنت عقلانی اسلامی در ایران. ترجمۀ سعید دهقانی. تهران: قصیده سرا.
یزدان‌پناه، سید یدالله. 1389. حکمت اشراق: گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب‌الدین سهروردی، ج. 1. تهران: سمت.
Nasr, Seyyed Hossein. 2001. “The Meaning and Concept of Philosophy in Islam.” In History of Islamic Philosophy, Part 1. Ansarian Publications.
Zagzebski, Linda Trinkaus. 2004. Divine Motivation Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
Zagzebski, Linda Trinkaus. 2009. On Epistemoligy. Wadsworth Press.
Zagzebski, Linda Trinkaus. 2010. Exemplarist Virtue Theory. Metaphilosophy 41(1-2): 41-57.
Zagzebski, Linda Trinkaus. 2011a. “Religious Knowledge.” Pp. 393-400, in The Routledge Companion to Epistemology, edited by Sven Bernecker and Duncan Pritchard. London: Routledge.
Zagzebski, Linda Trinkaus. 2011b. “Epistemic Self-Trust and the Consensus Gentium Argument.” Pp. 22-36, in Evidence and Religious belief, edited by Kelly James Clark and Raymond J. VanArragon. Oxford University Press.