پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

نسبی‌گرایی فرهنگی در اشارات ویتگنشتاین در باب آیین‌های فرهنگی و دینی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مطالعات میان فرهنگی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

چکیده

بر اساس تفسیر شایع، ویتگنشتاین در «اشاراتی در باب شاخه زرین فریزر» رویکردی بیانگرایانه به آیین‌های دینی و رفتارهای فرهنگی دارد، و دیدگاه فریزر را با همین رویکرد مورد انتقاد قرار می‌دهد. مویال شاروک،  بر مبنای همین تفسیر، ویتگنشتاین را حامی روایتی از نسبی‌گرایی فرهنگی می‌داند. اما نسبی‌گرایی فرهنگی در معرض اعتراض‌هایی از منظر طبیعی‌گرایی و نظریه تکامل است. در این مقاله تفسیر کِلَک  از ویتگنشتاین را مرور خواهیم کرد که نگاه ویتگنشتاین به اعمال آیینی را سازگار با طبیعی‌گرایی و نگرش تکاملی به سیر تحول حیات اجتماعی و فرهنگی بشر می‌داند. سپس روایت هکل را از نسبی‌گرایی فرهنگی در تأملات ویتگنشتاین در باب آیین‌های دینی و اعمال فرهنگی مورد بررسی قرار می‌دهیم و نشان می‌دهیم که چگونه هکل در عین دفاع از وجود نسبی‌گرایی فرهنگی در تأملات ویتگنشتاین، انتقادهای بعضی از حامیان طبیعی‌گرایی و نظریه تکامل را به نسبی‌گرایی فرهنگی ویتگنشتاین وارد نمی‌داند. نهایتاً از این موضع دفاع می‌کنیم که اولاً ویتگنشتاین مدافع نسبی‌گرایی فرهنگیِ معرفت‌شناختی نیست، در ثانی از نگاه ویتگنشتاین آیین‌های فرهنگی و دینی بدیلی برای علم نیستند، بلکه در تمامی فرهنگ‌ها -از جمله فرهنگ مدرن- در کنار علم حضور دارند، ثالثاً ویتگنشتاین از نسبی‌گرایی معناشناختی در باب آیین‌های فرهنگی حمایت می‌کند، و رابعاً دفاع ویتگنشتاین از جایگاه آیین‌ها در حیات اجتماعی بشر تعارضی با طبیعی‌گرایی در مطالعه در باب انسان، زبان و فرهنگ ندارد و می‌توان از منظر طبیعی‌گرایانه از موضع ویتگنشتاین در باب آیین‌ها دفاع کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Cultural Relativism in Wittgenstein’s Remarks on Cultural and Religious Rituals

نویسنده [English]

  • Hossein Shaqaqi

Assistant Professor, Department of Contemporary Intercultural Studies, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran. Iran.

چکیده [English]

According to the current interpretation, Wittgenstein in "Remarks on Frazer's Golden Bough" takes an expressive approach to religious rituals and cultural practices. Relying on this approach, he criticizes Frazer's view. Moyal-Sharrock, relying on this interpretation, considers Wittgenstein as a proponent of a kind of cultural relativism. But cultural relativism is subject to objections from the perspective of naturalism and the theory of evolution. In this article, we will review Brian Clack's interpretation of Wittgenstein. Clack considers Wittgenstein's view of ritual practices to be compatible with naturalism and an evolutionary account of the social and cultural life of humans. We will then examine Emily Heckel's account of cultural relativism in Wittgenstein's reflections on religious rituals and cultural practices. We will show: (1) how Heckel defends that Wittgenstein is a cultural relativist in these reflections, and (2) how Heckel rejects objections of some naturalists and evolutionists to Wittgenstein's cultural relativism. Finally, we defend the position that, (a) Wittgenstein is not an epistemological cultural relativist, (b) from Wittgenstein's point of view, cultural and religious rituals are not alternatives to science, but they are present in all cultures—including modern culture—beside science, (c) Wittgenstein is a semantic relativist about cultural rituals, and (d) Wittgenstein's defense of the significance of rituals in the social life of human does not conflict with naturalistic study about human, language, and culture, and one can defend Wittgenstein's position about cultural rituals from some naturalistic point of view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wittgenstein
  • Frazer
  • Religious Rituals
  • Cultural Relativism
  • Clack
  • Heckel
Baghramian, Maria and J. Adam Carter. 2020. “Relativism.” The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/spr2022/entries/relativism/>.
Biletzki, Anat. 2015. “Was Wittgenstein a Cultural Relativist?” pp. 65-76, in Mind, Language and Action, Moyal-Sharrock, Volker Munz, Annalisa Coliva (eds.). de Gruyter.
Canfield, John. 1996. “The Passage into Language.” Pp. 118-143, in Wittgenstein and Quine, Arrington and Glock (eds.). Routledge.
Christensen, Harold. 1960. “Cultural Relativism and Premarital Sex Norms.” American Sociological Review 25(1): 31-39.
Clack, Brian. 2017. “Wittgenstein and Anthropology.” Pp. 627-638, in A Companion to Wittgenstein, Glock and Hyman (eds.). Wiley-Blackwell.
Coliva, A., and M. Baghramian. 2020. Relativism. Routledge.
Frazer, James. 2009. The Golden Bough. The Floating Press.
Freud, Sigmund. 2004. Totem and Taboo. Translated by Strachey. Routledge.
Fukuyama, Francis. 1992. The End of History and the Last Man. The Free Press.
Heckel, Emily. 2010. “A Wittgensteinian Defense of Cultural Relativism.” Macalester Journal of Philosophy 19(1): 3-26.
Kusch, Martin. 2020. “Introduction: A primer on relativism.” In The Routledge Handbook of Philosophy Of Relativism. Routledge.
Li, Xiaorong. 2007. “A Cultural Critique of Cultural Relativism.” The American Journal of Economics and Sociology 66(1): 151-171.
Ma, Lin, and Jaap VanBrakel. 2016. Fundamentals of Comparative and Intercultural Philosophy. State University of NewYork Press.
Macklin, Ruth. 1999. Against Relativism: Cultural Diversity and the Search for Ethical Universals in Medicine. NewYork: Oxford University Press.
Moyal-Sharrock, Danièle. 2017. “Fighting Relativism: Wittgenstein and Kuhn.” In Realism–Relativism–Constructivism, Christian Kanzian, Sebastian Kletzl, Josef Mitterer (eds.). de Gruyter.
Phillips, Patrick. 2007. The Challenge of Relativism. Continuum.
Pinker, Steven. 1995. The Language Instinct, How the Mind Creates Language. Perennial.
Rescorla, Michael. 2019. “The Language of Thought Hypothesis.” The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/sum2019/entries/language-thought/>.
Wittgenstein, Ludwig. 1958. Philosophical Investigations. Translated by G. E. M. Anscombe. Blackwell.
Wittgenstein, Ludwig. 1969. On Certainty. Edited by Anscombe and Wright, translated by D. Paul and Anscombe. Blackwell, Oxford.
Wittgenstein, Ludwig. 1980. Remarks on the Philosophy of Psychology, vol. I. Translated and edited by Anscombe and Wright. Blackwell.
Wittgenstein, Ludwig. 2018. “Remarks on Frazer’s The Golden Bough.” Pp. 29-76, in The Mythology in Our Language, Stephan Palmié (tr.), Giovanni daCol and Stephan Palmié (eds.). HauBooks.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 20، شماره 2 - شماره پیاپی 40
مهر 1401
صفحه 199-224