پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

دربارۀ چگونگی علم خداوند به شرطی‌های خلاف واقعِ آزادی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه دین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه فلسفه علم، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران

3 استادیار گروه فلسفه دین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

چکیده

در پاسخ به مسئلۀ ناسازگاری میان مشیت مطلق الهی و آزادی مخلوقات، مولینیزم نظریه علم میانی را مطرح می‌کند، نظریه‌ای که با فرض علم خداوند به شرطی‌های خلاف واقعِ آزادی ادعا می‌کند که می‌توان بدون حذف یکی از طرفین (مشیت یا آزادی) مسئله فوق را حل نمود. بدین نحو که خداوند با علم به این شرطی‌ها و بالفعل کردن مقدم آنها می‌داند که مخلوقات، آزادانه چه فعلی را محقق خواهند کرد. لذا بدین طریق هم آزادی مخلوقات حفظ می‌گردد و هم مشیت خداوند که عبارت است از علم پیشین و کنترل او بر افعال مخلوقات. نوشتۀ پیش رو سعی دارد نشان دهد از آنجا که عدم تغییرپذیری خداوند یکی از مفروضات اصلی مولینیزم است، لذا این دیدگاه نمی‌تواند صفت اراده را به خداوند نسبت دهد، زیرا صفت اراده برای مولینیزم امری است دوسویه که مستلزم حرکت از امکان به سمت فعلیت است و این امر معنایی جز پذیرش تغییر در ذات الهی ندارد. در پایان استدلال خواهیم کرد که چون معلومات شرطی نیازمند بالفعل شدن توسط اراده الهی هستند، در نتیجه طرح شرطی‌های خلاف واقع در داخل علم الهی طرحی ناموفق است و بحث پیرامون صدقِ آن کمک شایانی در حل مسئله فوق نمی‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

On God’s Knowledge of Counterfactuals of Freedom

نویسندگان [English]

  • Farid al-Din Sebt 1
  • Ebrahim Azadegan 2
  • Mahdi Esfahani 3
  • Azam Ghasemi 3

1 Ph.D. Candidate, Department of Philosophy of Religion, Institute for Humanities and Cultural Studies (IHCS), Tehran, Iran.

2 Associate Professor, Department of Philosophy of Science, Sharif University of Technology, Tehran, Iran.

3 Assistant Professor, Department of Philosophy of Religion, Institute for Humanities and Cultural Studies (IHCS), Tehran, Iran.

چکیده [English]

To answer the problem of incompatibility between divine providence and creaturely freedom, Molinism suggests the theory of middle knowledge, a theory that claims by assuming God’s knowledge of counterfactuals of freedom, we can resolve the problem without giving up neither divine providence nor creaturely freedom. Through His knowledge of the conditionals and actualizing their antecedents, He knows what creatures will freely do. In this way, God’s foreknowledge and sovereignty can be compatible with creatures’ freedom. The present paper attempts to show that there is a sort of incoherency in Molinism. For, while Molinism presupposes divine immutability thesis, it attributes a will to God that requires moving from possibility to actuality in divine nature. We argue that because counterfactuals of freedom need to be actualized by divine will, claiming God's knowledge of counterfactuals of freedom leads to a rejection of divine immutability thesis which makes Molinism incoherent. We conclude that the proposed objection to the theory of God’s middle knowledge of counterfactuals of freedom is a crucial objection regardless of the success of its proponents in answering the objections concerning the truth-makers of such counterfactuals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divine Providence
  • Molinism
  • Middle Knowledge
  • Counterfactuals of Freedom
  • Divine Will
  • Immutability
Allen, Sophie. 2016. “Properties.” in The Internet Encyclopedia of Philosophy (IEP).
Azadegan, Ebrahim. 2020. “On the incompatibility of God's knowledge of particulars and the doctrine of divine immutability: towards a reform in Islamic theology.” Religious Studies: 1-18.
Basinger, David. 1984. “Divine omniscience and human freedom: A middle knowledge perspective.” Faith and Philosophy 1(3): 291-302.
Craig, William Lane. 2001. “The Middle Knowledge view.” Pp. 119-161, in Divine Foreknowledge: Four Views, edited by James K. Beiiby and Paul R. Eddy. InterVarsity Press.
Flint, Thomas P. 1998. Divine providence: The Molinist account. Cornell University Press.
Hasker, William. 1986. “A refutation of middle knowledge.” Nous 20(4): 545-557.
Hasker, William. 1989. God, time, and knowledge. Cornell University Press.
Hasker, William. 1995. “Middle knowledge: A refutation revisited.” Faith and Philosophy 12(2): 223-236.
Hunt, David. 2001. “The simple foreknowledge view.” Pp. 65-103, in Divine Foreknowledge: Four Views, edited by James K Beiiby and Paul R Eddy. InterVarsity Press.
Kane, Robert. 2007. “Libertarianism.” Pp. 5-43, in Four views on free will, by John Martin Fischer, Robert Kane, Derk Pereboom, Manuel Vargas. Wiley-Blackwell.
Molina, Luis de. 1988. On Divine Foreknowledge: Part IV of the Concordia. Translated by Alfred J. Freddoso. Cornell University Press.
Laing, John D. 2005. “Middle knowledge.” in  The Internet Encyclopedia of Philosophy (IEP).
Laing, John D. 2018. Middle Knowledge: Human Freedom in Divine Sovereignty. Kregel Academic.
Leftow, Brian. 2014. “Immutability.” in The Stanford Encyclopedia of Philosophy.
Pawl, Timothy. 2009. “Divine immutability.” In The Internet Encyclopedia of Philosophy (IEP).
Stump, Eleonore. 2019. “The Openness of God: Eternity and Free Will,” Pp. 21-37, in Philosophical Essays Against Open Theism, edited by Benjamin H. Arbour. Routledge.
Vicens, Leigh C. 2014. “Theological Determinism.” In The Internet Encyclopedia of Philosophy (IEP).
Vicens, Leigh C. and Simon Kittle. 2019. God and Human Freedom. Cambridge: Cambridge University Press.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 37
اردیبهشت 1400
صفحه 183-205