نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• سید محسن اسلامی ¹
• محمد سعیدی مهر ²

¹ پژوهشگر پسادکتری گروه فلسفه، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

² استاد گروه فلسفه، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

از جمله پاسخ‌های مهم به مسئلۀ شر «تئودیسه‌های خیر برتر» هستند. این تئودیسه‌ها می‌کوشند خیر برتری بیابند که سازگاری وجود خدایی با اوصاف کمالی قدرت، معرفت و خوبی اخلاقی را توضیح دهند. پس از مرور کلیاتی دربارۀ تئودیسه‌ها و شروط توفیق آنها، به یکی از نقدهای اصلی به آن می‌پردازیم: اشکال اخلاقی. مطابق این اشکال، اصولاً تئودیسه‌های خیر برتر ناقض اصلی اخلاقی هستند، مانند این اصل کانتی که همیشه باید با انسان‌ها به مثابۀ غایت فی‌نفسه و نه همچون وسیلۀ صرف رفتار کرد، یا این که هدف وسیله را توجه نمی‌کند. در مقابل، می‌توان برای دفاع از تئودیسه‌های خیر برتر استدلال کرد که آن اصولِ اخلاقیِ مورد استناد استثناپذیرند. استدلال می‌شود که اگرچه این راه فرصتی برای دفاع از تئودیسه‌های خیر برتر فراهم می‌کند، به تنهایی کافی نیست، و مدافع تئودیسه‌ها باید توضیحی ارائه دهد که چگونه مثال‌های نقضی که وابسته به محدودیت‌های انسان هستند در مورد خدایی با اوصاف کمالی نیز ممکن است به کار آیند. با این حال، اولاً همچنان راه‌هایی پیش روی مدافع تئودیسه‌های خیر برتر هست که شاید به پاسخی درخور منتهی شود. ثانیاً لازم است فراتر از این سیاق الهیاتی نیز به اهمیت تئودیسه‌های خیر برتر توجه کرد، یعنی اهمیت دین‌شناسانه و اهمیت اخلاقی.

کلیدواژه‌ها

• مسئلۀ شر
• تئودیسه‌های خیر برتر
• اخلاق کانتی
• دین و اخلاق

20.1001.1.22286578.1400.19.1.4.6

عنوان مقاله [English]

The Problem of Evil, Greater Good, and the Moral Objection

نویسندگان [English]

• Seyyed Mohsen Eslami ¹
• Mohammad Saeedimehr ²

¹ Postdoctoral Researcher, Philosophy Department, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

² Professor, Philosophy Department, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Greater Good Theodicies are among the main responses to the problem of evil. These theodicies look for a greater good that can explain the consistency of the existence of evils and the existence of the omnipotent, omniscient, perfectly good God. After reviewing some versions of this kind of theodicy and the conditions they aim to meet, a fundamental objection is discussed - the moral objection. According to the objection, the greater good theodicies in principle violate some moral principles, such as the Kantian principle of mere means or the Pauline principle. In response, the defender of the theodicies might argue that there are counter-examples to such moral principles. It is argued that although these counter-examples make room for a possible defense of the greater good theodicies, the mere fact that it might be at times morally permissible for human beings to violate those moral principles is not enough to claim that the same is true in the case of God. However, first, still there might be other ways for the defender to defend the greater good theodicies against the moral objections. Second, it is important to pay proper attention to the significance of greater good theodicies beyond the sphere of theology - that is, their importance to religious studies and their moral significance.

کلیدواژه‌ها [English]

• The Problem of Evil
• Greater Good Theodicies
• Kantian Ethics
• Religion and Morality