پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

مواجهه با مسئله فعل الهی در طبیعت: برتری دیدگاه نوخاسته گرایانه بر دیدگاه های تومیستی و کوانتمی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه علم، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران

2 استاد گروه فلسفه علم، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران.

چکیده

سؤال اصلی در موضوع فعل الهی در طبیعت، چگونگی ارتباط خداوند -به عنوان امر غیرمادی و متعالی- با طبیعت -به عنوان امر مادی- است. در دوره معاصر، عده‌ای با تکیه بر مبانی متافیزیکی و الهیاتی توماس آکویناس و عده‌ای با توسل به عدم موجبیت کوانتمی، به عنوان دو جریان غالب، در صدد پاسخ‌گویی به این مسئله بوده‌اند. دسته سومی در سال‌های اخیر بر مبنای نوخاسته‌گرایی به این مسئله پرداخته‌اند. نوخاسته‌گرایان سعی کرده‌اند به مسئلۀ فعل الهی بر اساس یک نظریۀ جدید در علیت پاسخ دهند. این نظریه علیت را در روابط میان اشیاء طبیعی که علوم جدید به آنها می‌پردازند جستجو می‌کند. ویژگی دیگر دیدگاه نوخاسته‌گرایان نگرشی بر مبنای وحدت جوهری و یکپارچگی جهان است که ضمن طرد دوگانه‌انگاری جوهری در دامن فیزیکالیسم نیز نمی‌افتد. در این مقاله، در کنار تشریح رویکرد نوخاسته‌گرایان، استدلال می‌شود که این دیدگاه، نسبت به دو دیدگاه رقیب، قدرت تبیینی بیشتری برای حل مسئلۀ فعل الهی در طبیعت دارد. استدلال اصلی در تبیین مزیت آن نسبت به دیدگاه کوانتمی این است که نوخاسته‌گرایی به دلیل ابتنا بر متافیزیک علم، پاسخ موقتی ارائه نمی‌کند و با تغییر نظریات علمی نقض نمی‌شود. در مواجهه با نگاه تومیستی، مهم‌ترین مزیت نوخاسته‌گرایی تحلیل دقیق‌تر قوانین طبیعت بر مبنای متافیزیک علوم جدید است. در عین حال به خود این دیدگاه نقدهایی به ویژه به دلیل اخذ الهیات پننتئیستی وارد است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Facing the Problem of the Divine Action in Nature: The Superiority of Emergentism over the Thomistic and Quantum Perspectives

نویسندگان [English]

  • Javad Darvish Aghajani 1
  • Seyed Hassan Hosseini 2

1 Ph.D. Student, Department for Philosophy of Science, Sharif University, Tehran, Iran.

2 Professor at the Department for Philosophy of Science, Sharif University of Technology, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The main question in the subject of the divine action in nature is how God, as an immaterial being, relates to nature as a material being. In recent years, some have sought to address this issue by relying on the metaphysics and theology of Thomas Aquinas, and some by appealing to quantum indeterminism as the two mainstream views. A third group has addressed this issue based on emergentism theory. Emergentists have tried to solve the problem of divine action through a new theory of causality. They search for this theory of causality in the relationship between the natural objects that modern science deals with. The other characteristic of emergentism is the monistic approach, therein, while rejecting the substance dualism, does not fall into physicalism. In addition to explaining the emergentism approach, we argue in this paper that emergentism has more explanatory power than the two competing perspectives to solve the problem of divine action. The main argument in explaining its advantage over quantum's view is that emergentists do not provide a temporary answer due to its reliance on the metaphysics of science. In the face of the Thomistic view, the most crucial advantage of emergentism is a more precise interpretation of the laws of nature, which is rooted in the metaphysics of science. However, emergentism itself has been criticized, especially for the taking of panentheism theology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divine Action in Nature
  • Emergentism
  • Thomas Aquinas
  • Quantum Mechanics
  • Determinism
باربور، ایان. 1392. دین و علم. ترجمۀ پیروز فطورچی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
پاکینگ‌هُرن، جان. 1387. نظریه کوانتمی. ترجمۀ حسین معصومی همدانی. تهران: فرهنگ معاصر.
فطورچی، پیروز. 1389. «نگاهی به برخی زمینه‌های ارتباط مسئله ’ذهن-بدن‘ و مسئله ’آفریدگار-جهان‘»، پژوهش‌های علم و دین ۲: 105-122.
گلشنی، مهدی. 1390. تحلیلی از دیدگاه‌های فلسفی فیزیکدانان معاصر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
 
Alston, William P. 1993. ‘Divine Action, Human Freedom, and the Laws of Nature.’ Pp. 185-206, in Quantum Cosmology and the Laws of Nature: Scientific Perspectives on Divine Action, edited by N. Murphy, C. J. Isham, and R. J. Russell. Vatican Observatory.
Aquinas, Thomas. 2005. The Summa Contra Gentiles (Book 3). The Catholic Primer.
Aquinas, Thomas. 1981. The Summa Theologica. Translated by Fathers of the English Dominican Province. Christian Classics.
Clayton, Philip. 2004. ‘Natural Law and Divine Action: The Search for an Expanded Theory of Causation.’ Zygon 39: 615-636.
Culp, John. 2020. ‘Panentheism,’ The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2020 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/fall2020/entries/panentheism/>.
Hoefer, Carl. 2016. ‘Causal Determinism,’ The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/spr2016/entries/determinism-causal/>.
Kim, Jaegwon. 2003. ‘The American origins of philosophical naturalism.’ Journal of Philosophical Research 28: 83-98.
Levine, Michael P. 1994. Pantheism: A Non-Theistic Concept of Deity. Taylor & Francis Group.
Murphy, Nancey. 2006. Bodies and Souls, or Spirited Bodies? Cambridge: Cambridge University Press.
Murphy, Nancey. 2009. ‘Divine Action in the Natural Order.’ Pp. 263-305, in Philosophy, Science and Divine Action, by F. LeRon Shults, Nancey Murphy, and Robert John Russell. Leiden: Brill.
Nagasawa, Yujin. 2016. ‘Modal panentheism.’ Pp. 91-105, in Alternative concepts of God: Essays on the metaphysics of the divine, edited by A Buckareff & Y Nagasawa. Oxford University Press.
O'Connor, Timothy, 2020. ‘Emergent Properties,’ The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2020 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/fall2020/entries/properties-emergent/>.
Papineau, David. 2001. ‘The Rise of Physicalism.’ Pp. 3-37, in Physicalism and its Discontents, edited by Carl Gillett and Barry Loewer. Cambridge University Press.
Peacocke, Arthur. 2004. Creation and the World of Science: The Re-Shaping of Belief. Oxford: Oxford University Press.
Peacocke, Arthur. 1995. ‘God’s Interaction with the World: The Implications of Deterministic “Chaos” and of Interconnected and Interdependent Complexity.’ Pp. 263-288, in Chaos and Complexity: Scientific Perspectives on Divine Action, edited by Nancey C. Murphy, Arthur Robert Peacocke, and Robert J. Russell. Vatican Observatory.
Peacocke, Arthur. 2009. ‘The Sound of Sheer Silence: How Does God Communicate with Humanity?,’ pp. 53-96, in Philosophy, Science and Divine Action, by F. LeRon Shults, Nancey Murphy, and Robert John Russell. Leiden: Brill.
Plantinga, Alvin. 2011. Where the conflict really lies: Science, religion, and naturalism. Oxford University Press.
Ritchie, Sarah Lane. 2017. ‘Dancing around the causal joint: Challenging the theological turn in divine action theories.’ Zygon 52(2): 361-379.
Russell, Robert John. 2008. ‘Quantum Physics and the Theology of Non-Interventionist Objective Divine Action.’ Pp. 579-596, in The Oxford Handbook of Religion and Science, edited by Philip Clayton. Oxford University Press.
Russell, Robert John. 2009. ‘Divine Action and Quantum Mechanics: A Fresh Assessment.’ Pp. 351-405, in Philosophy, Science and Divine Action, by F. LeRon Shults, Nancey Murphy, and Robert John Russell. Leiden: Brill.
Saunders, Nicholas. 2002. Divine action and modern science. Cambridge University Press.
Silva, Ignacio. 2015. ‘A Cause Among Causes? God Acting in the Natural World,’ European Journal for Philosophy of Religion 7(4): 99-114.
Silva, Ignacio. 2014. ‘Revisiting Aquinas on Providence and Rising to the Challenge of Divine Action in Nature.’ The Journal of Religion 94(3): 277-291.
 Tracy, Thomas F. 2003. ‘Divine Action.’ Pp. 218-224, in Encyclopedia of Science and Religion, edited by J. Huyssteen. Gale Group.
Tracy, Thomas F. 2000. ‘Particular Providence and the God of the Gaps.’ pp. 289-325, in inChaos and Complexity: Scientific Perspectives on Divine Action, edited by Nancey C. Murphy, Arthur Robert Peacocke, and Robert J. Russell. Vatican Observatory.
Wimsatt, William, and Sahotra Sarkar. 2006. ‘Reductionism.’ Pp. 696-703, in The Philosophy of Science: An Encyclopedia, edited by Sahotra Sarkar and  Jessica Pfeifer. New York: Routledge.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 36
آبان 1399
صفحه 1-26