پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

سوگیری‌های شناختی ذهن انسان در پذیرش باورهای دینی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اهل البیت (ع)، دانشکده الهیات و معارف اهل البیت (ع)، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

علوم شناختی دین حوزه‌ای نوظهور از علوم شناختی است که بینش‌هایی را از شاخه‌های مختلف علمی گرد می‌آورد تا تبیین کند انسان‌ها چگونه باورهای دینی را کسب می‌کنند و انتقال می‌دهند. از نظر محققان علوم شناختی دین، مکانیزم‌های ذهنی و شناختی انسان دارای جهت‌گیری‌ها و سوگیری‌های خاصی هستند که او را مستعد پذیرش و انتقال باورهای دینی می‌کنند. در این مقاله، ضمن بررسی مشخصه‌ها و ویژگی‌های این سوگیری‌ها و نحوۀ عملکرد آنها، نشان می‌دهیم که گرچه تمایلات شناختیِ ذاتی انسان ذهن‌های ما را پذیرای دین به طور کلّی می‌کند، اما آنها به خودی خود ظهور و موفقیت باورها و اعمال دینی را که مختص یک فرهنگ خاص هستند تبیین نمی‌کنند. به علاوه نشان خواهیم داد که هرچند مدافعان تبیین‌های شناختی مطالعۀ دین را به عنوان پدیده‌ای «طبیعی» در دستور کار خود قرار داده و می‌کوشند علل طبیعی شکل‌گیری، پذیرش، تقویت و شیوع باورهای دینی را کشف کنند، تلاش‌های آنها به معنای کاستن از اعتبار باورهای دینی و همچنین نفی تبیین‌های «غیرطبیعی» از باورهای دینی نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Cognitive Biases of the Human Mind in the Acceptance of Religious Beliefs

نویسنده [English]

  • Sayyed Mahdi Biabanaki

Assistant Professor, Department of Ahl- Al Bayt Studies, Faculty of Theology and Ahl- Al Bayt Studies, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

The cognitive science of religion is an emerging field of cognitive science that gathers insights from different disciplines to explain how humans acquire and transmit religious beliefs. According to scholars of the cognitive science of religion, the mental and cognitive mechanisms of the human being have particular orientations and biases that make him susceptible to the acceptance and transmission of religious beliefs. In this essay, while examining the characteristics of these biases and the way they work, we show that although our innate cognitive tendencies make our minds generally receptive to religion, they cannot alone explain the emergence and proliferation of religious beliefs and practices specific to a particular culture. We will also show that although advocates of cognitive explanations put the study of religion as a natural phenomenon on their agenda and seek to discover the natural causes of the formation, acceptance, reinforcement, and prevalence of religious beliefs, their efforts do not reject the validity of religious beliefs as well as the possibility of non-natural explanations of religious beliefs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive Science of Religion
  • Cognitive Biases
  • Intuitive Religious Beliefs
  • Reflective Religious Beliefs
Barrett, H. Clark, Tanya Broesch, Rose M. Scott, Zijing He, Renée Baillargeon, Di Wu, Matthias Bolz et al. 2013. "Early false-belief understanding in traditional non-Western societies." Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 280, no. 1755: 20122654.
Barrett, Justin L. 2007. "Cognitive science of religion: What is it and why is it?." Religion Compass 1(6): 768-786.
 Barrett, Justin L. 2009. "Cognitive Science, Religion, and Theology". In Believing Primate, edited by J. Schloss & M. Murray.New York: Oxford University Press.
Barrett, Justin L. 2011. Cognitive Science, Religion and Theology. Templeton Press.
Bering, Jesse M., Katrina McLeod, and Todd K. Shackelford. 2005. "Reasoning about dead agents reveals possible adaptive trends." Human Nature 16(4): 360-381.
Bloom, P. 2004. Descartes’ baby: How the science of child development explains what makes us human. London: Arrow Books.
Boyer, P. 2000. "Evolution of a Modern Mind and the Origins of Culture: Religious Concepts as a Limiting Case". In Evolution and the Human Mind: Modularity, Language and Meta-cognition, edited by P. Carruthers & A. Chamberlain. Cambridge: Cambridge University Press.
Boyer, Pascal, and Charles Ramble. 2001. "Cognitive templates for religious concepts: Cross‐cultural evidence for recall of counter‐intuitive representations." Cognitive Science 25(4): 535-564.
Boyer, Pascal. 2003. "Religious Thought and Behavior as By-Products of Brain Function". Trends in Cognitive Science 7: 119-124.
De Cruz, Helen. 2014. "Cognitive Science of Religion and the Study of Theological Concepts". Topoi 33(2): 487-497.
Evans, E. M. 2000. "The Emergence of Belief about the Origins of Species in School-Aged Children". Merrill Palmer Quarterly 46: 221-54.
Gervais, Will M., Aiyana K. Willard, Ara Norenzayan, and Joseph Henrich. 2011. "THE CULTURAL TRANSMISSION OF FAITH Why innate intuitions are necessary, but insufficient, to explain religious belief." Religion 41(3): 389-410.
Hodge, K. M. 2011. “On imagining the afterlife”. Journal of Cognition and Culture 11: 367-389.
Hume, David. 1956. Natural History of Religion. edited by H. E. Root. Plato Alto. Calif.: Stanford University Press.
Kelemen, D. 2003. "British and American Children's Preferences for Teleo-Functional Explanations of the Natural World". Cognition 88: 201-221.
Kelemen, D. 2004. "Are Children 'Intuitive Theists?' Reasoning about Purpose and Design in Nature''. Psychological Science 15.
Nyhof, Melanie, and Justin Barrett. 2001. "Spreading non-natural concepts: The role of intuitive conceptual structures in memory and transmission of cultural materials." Journal of cognition and culture 1(1): 69-100.
Powell, Russell, and Steve Clarke. 2012. "Religion as an Evolutionary Byproduct: A Critique of the Standard Model". British Journal Philosophy of Science 63: 457-486.
Sperber. D. 1997. "Intuitive and reflective belief". Mind and Language 12: 67-83.
Thagard, Paul. 2018. "Cognitive Science". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. edited by Edwar Zalta. https://plato.stanford.edu/entries/cognitive-science.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 34
آبان 1398
صفحه 201-224