گستره عصمت انبیاء و عدم تعارض آن با علم آنها از دیدگاه شیخ مفید(ره)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

شیخ مفید، همگام با سایر متفکران اسلامی، انبیای الهی را به اعتبار بُعد نظری یعنی در ادعای نبوت، دریافت، حفظ و تبلیغ وحی معصوم می‌داند و صدور هیچ گونه معصیتی را در این بُعد از آنان چه سهواً و چه عمداً جایز نمی‌شمارد. به اعتبار بُعد عملی، او معتقد است تمامی انبیای الهی از هر گونه گناه کبیره و صغیره، خطا و نسیان در تشخیص مصالح و مفاسد امور، موضوعات احکام دینی، عبادات و نیز در امور عادی و نفرت‌آور معصوم‌اند، اما در مورد عموم انبیاء به جز پیامبر اسلام ممکن است قبل از بعثت برخی گناهان صغیرۀ غیرعمدی که باعث استخفاف یا بی‌اعتباری آنان نشود از ایشان صادر شده باشد. از طرف دیگر، شیخ مفید انبیاء را عالم به احکام دین و آگاه به آثار و عواقب آنها می‌داند. شبهه‌ای که به ذهن متبادر می‌شود این است که اعتقاد به علم انبیاء بر عواقب و آثار معاصی با اعتقاد به جواز صدور آنها ناسازگارند. اما به نظر می‌رسد بتوان بر اساس اصل فلسفی تشکیکی بودن حقیقت علم و عصمت و همچنین تأکید دلایل نقلی بر درجات انبیاء، تعارض بدوی در نظریات شیخ مفید درباره علم و عصمت انبیاء را برطرف ساخت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Al-Mufid on the Scope of Inerrancy of the Prophets and Its Inconsistency with Their Knowledge

نویسندگان [English]

  • Malik Abdiyankordkandi 1
  • Seyed Ali Alamolhoda 2

1 Lecturer of Islamic philosophy and theology, Payame noor University, Iran

2 Associate professor of Islamic philosophy and theology, Payame noor University, Iran

چکیده [English]

Along with other Islamic theologians and philosophers, al-Shaykh al-Mufid believes in the inerrancy of prophets as far as it is related to the claim of prophethood, as well as reception and presentation of revelation and contends that they cannot commit sin in these areas whether consciously or unconsciously. In areas other than those related to their prophecy, though, he believes that while they are all inerrant in almost every realm, before their being chosen, prophets other than Muhammad might have inadvertently committed minor sins which do not humiliate them. On the other hand, al-Mufid considers the prophets to be aware of divine commands and aware of the consequences of (dis)obeying them. One might object that belief in the prophets’ knowledge of divine commands is incompatible with the belief that they have committed sins. I will argue that based on the philosophical principle of gradation of knowledge and inerrancy, as well as the scriptural arguments for gradation of prophecy, the prima facie contradiction in al-Mufid's ideas on prophets’ knowledge and inerrancy can be resolved.

کلیدواژه‌ها [English]

  • al-Shaykh al-Mufid
  • Inerrancy of the Prophets
  • Minor Sin
  • Major Sin
قرآن کریم.
ابن‌منظور. 1405 ق. لسان العرب، ج. ۱۴. بیروت: دار لسان العرب.
احمد بن فارس. 1418 ق. معجم المقاییس فی اللغه. بیروت: دارالفکر.
حلی، حسن بن یوسف. 1371. باب حادی عشر. تهران: دفتر نشر نوین اسلام.
حلی، حسن بن یوسف. 1417 ق. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. تحقیق و تعلیق حسن‌زاده آملی. قم: موسسه انتشارات اسلامی.
خمینی، روح‌الله موسوی. 1378. صحیفه امام، ج. ۱۲. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. بی‌تا. المفردات فی غریب القرآن. تحقیق داودی و صفوان عدنان. بی‌جا: بی‌نا.
سبحانی، جعفر، و محمد محمدرضایی. 1391. اندیشه اسلامی، ج. ۲. تهران: دانشگاه پیام نور.
شیخ طوسی، محمد بن حسن. 1365. تهذیب الاحکام. تهران. اسلامیه.
صدوق، ابو جعفر محمد بن حسین بن بابویه. 1390 ق. من لایحضر الفقیه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
طوسی، خواجه نصیرالدین. 1407 ق. تلخیص المحصل. بیروت: دار الاضواء.
عسکری، ابی هلال.1410 ق. الفروق اللغویه. قم: مکتبه بصیرتی.
فاریاب، محمدحسین. 1389. «سیری بر نظریه عصمت امام، از آغاز تاسده پنجم هجری». معارف عقلی 15.
مطهری، مرتضی. 1375. وحی و نبوت. قم: صدرا.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. 1413ـ‌الف. أوائل المقالات فی المذاهب والمختارات. قم، المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید. چاپ اول.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. 1413ـ‌ب. الکنت الاعتقادیه. قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. 1413ـ‌ج. الفصول المختاره. قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. 1413ـ‌ح. رساله سهو النبی. قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. 1413ـ‌د. تصحیح اعتقادات الإمامیه. قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. 1413ـ‌ز المسائل السرویه. قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. 1413ـ‌و. المقنعه. قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. 1413ـ‌ه‍. الجمل. قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.