پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

نقد و تحلیل الهیات امید یورگن مولتمان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته کلام، فلسفه دین و مسائل جدید کلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه فلسفه دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

مولتمان از نسل اول الهی‌دانان پس از جنگ بود که آثار شوم نومیدی را در جامعۀ مسیحی درک کرده بود، لذا همگام با اعضای «کلیسای معترف» برای احیای امید مسیحی اقدام کرد. او با بن‌مایۀ الهیات لیبرال و وجودی، ضمن اسطوره‌زدایی از اندوخته‌های تاریخ مسیحیت، احیای امید را محصول ظرفیت وجودی انسان و برگرفته از شناخت و تصمیم درونی او دانست. مولتمان با روشی دیالکتیکی فرجام‌شناسی را، که به عنوان پیوستی بی‌فروغ در پایان کتب مسیحی بود، در کنار صلیب و رستاخیز مسیح، به عنوان اصلی کاربردی در کانون الهیات مسیحی قرار داد. او با عبور از تئیسم و پان‌تئیسم، متأثر از روح کلی فلسفۀ بلوخ، خدای پانن‌تئیستی پاننبرگ را وام گرفت و با تفسیری نو و متمایز از دیدگاه لوتر، بارت و بولتمان در باب صلیب و رستاخیز مسیح، با رویکردی اجتماعی، خدا را همراه با وعدۀ موثقش، در میان رنج انسان‌ها و پیش رو و همراه آنها، فعال در سرنوشت انسان و جهان دانست. این نوشتار با رویکردی اسنادی، تحلیلی و انتقادی، با تأکید بر اولین کتاب مولتمان، الهیات امید، ضمن پاسخ به چرایی اهمیت کلیدی «امید» در الهیات مولتمان در مقایسه با بارت، بولتمان و بلوخ، الهیات امید او را تبیین و رابطه‌اش با رویکرد لیبرال و وجودی بولتمان و الهیات نوارتدوکس بارت و فلسفۀ امید بلوخ را مورد نقد و تحلیل قرار می‌دهد. مولتمان توانسته ضمن حفظ قداست و حریم خدای کتاب مقدس، او را همراه با همۀ جهان و پیش روی انسان‌های رنجور وارد زندگی روزمره کند و با احیای امید مسیحیِ آینده‌محور به جای ماندن در گذشته و حال، کلیدی همه‌فهم برای حل گره‌گاه‌های جامعه (مسیحی) ارائه دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Consideration of Jurgen Moltmann's Theology of Hope

نویسندگان [English]

  • Hasan Sarayloo 1
  • Rasoul Rasoulipour 2

1 Ph.D. student of Kalam and Philosophy of Religion and, Faculty of Law, Theology and Political Sciences, Islamic Azad University, Sciences, and Research Branch, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Dept of Philosophy, Kharazmi University, Tehran. Iran

چکیده [English]

Jurgen Moltmann (1926-) is one of the first generations of the post-world war theologians who existentially experienced the ominous consequences of despair in the Christian society and made his best efforts, alongside the Confessional Church, to resurrect “hope” among the Christians. Utilizing the Liberal and the Existential Theology and demythologizing of the Christian history reserve, he stated that the resurrection of “hope” is the result of human existential capacity along with his/her knowledge and decision. Applying dialectical method, Moltmann put the “eschatology”, which was an aphotic subject at the end of all Christian theology books, as a practical principle at the center of the Christian theology, besides “cross” and “resurrection” of Christ. Influenced by Ernst Bloch and away from theistic and pantheistic God, Moltmann borrowed the “panentheistic” view of Pannenberg about God and by a new interpreting of the “cross” and the “resurrection”, distinguished from Martin Luther, Karl Barth, and Rudolf Bultmann’s, he made God with His “covenant” the most watchful figure in the human being’s sufferings and challenges and the most active being in the fate of man and cosmos. In this documented, critical and analytical article, emphasizing on the first book of Moltmann; i.e. Theology of Hope, we have tried to answer the question of importance of “hope” in Moltmann’s theology in comparison with Bultmann’s liberal and existential theology, Barth’s neo-orthodox theology, and Bloch’s Marxist philosophy of hope. Moltmann could accomplish the presence of the Holy Book in the Christians’ daily life, and make a comprehensible key for solving the problems of the Christian society by resurrecting of the eschatological hope instead of remaining at the present or the past.         

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moltmann
  • Theology of hope
  • Covenant
  • Eschatology
  • Cross
  • Resurrection
باربور، ایان. 1392. دین و علم. ترجمه پیروز فطورچی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
براون، جودیت. 1396. «ارنست بلوخ و تخیل آرمانی». ترجمه شروین طاهری. (مقاله به صورت اینترنتی منتشر شده است)
براون، کالین. 1393. فلسفه و ایمان مسیحی. ترجمه طاطه‌وس میکائلیان. تهران: علمی و فرهنگی.
بیات، محمد رضا. 1384. «الهیات بارت». انجمن معارف اسلامی 2: 44-68.
تورانی، اعلا. 1386. «خدا از چشم‌انداز پاننبرگ». حکمت و فلسفه 2-3: 91-102.
جی، مارتین. 1372. تاریخچه مکتب فرانکفورت. ترجمه چنگیز پهلوان. تهران: کویر.
شریعتی، سارا. 1383. «سیری در زندگی و آرای آنری دروش؛ عابر مرزها». ناقد 4: 165-198.
غفورزاده، م. 1375. «نگرشی بر کتاب متألهان جدید». نقد و نظر 9: 402- 418.
فرستمن، جک. 1382. «بولتمان و بارت». ترجمۀ شمس‌الملوک مصطفوی. هفت آسمان 19: 77-94.
فرگوسن، دیوید. 1382. رودلف بولتمان. ترجمه انشاءالله رحمتی. تهران: گام نو.
فلاحی، جعفر. 1394. «بررسی مواجهۀ بین کلیساهای پروتستان آلمان و رژیم نازی». ادیان و عرفان 11: 101-120.
کیوپیت، دان. 1389. دریای ایمان. ترجمه حسن کامشاد. تهران: طرح نو.
لین، تونی. 1395. تاریخ تفکر مسیحی. ترجمه روبرت آسریان. تهران: فرزان روز.
مک‌کواری، جان. 1382. «چهره عیسی مسیح در مسیحیت معاصر». هفت آسمان 17: 205- 234.
مک‌گراث، آلیستر. 1392. درسنامۀ الهیات مسیحی، ج. ۲. ترجمه محمدرضا بیات و دیگران. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
مک‌گراث، آلیستر. 1384. درسنامۀ الهیات مسیحی. ترجمه بهروز حدادی. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
نیکولز، ویلیام. 1374. «بولتمان و الهیات وجودی». ترجمۀ یوسف اباذری. ارغنون 5-6: 131-170.
ویلیام، آوتوِیت، و تام باتامور. 1392. فرهنگ علوم اجتماعی قرن بیستم. تدوین محمد منصور هاشمی و ترجمه حسن چاوشیان. تهران: نی.
هاکس، جیمز. 1307. قاموس کتاب مقدس. بیروت: مطبعه آمریکایی.
هوردرن، ویلیام. 1368. راهنمای الهیات پروتستان. ترجمه طاطه‌ئوس میکائیلیان. تهران: علمی فرهنگی.
Majola, Phumlani Lucky. 2014. "The relationship between eschatological hope and Christian mission in the theology of Jurgen Moltmann and its implications for Seventh-Day Adventist theology." Ph.D. thesis in Univercsity of Kwazulu-Natal.
Abusaada, Hisham, and Abeer Elshater. 2016. "Studying the Concept of ‘Hope’ as a Tool for Better Living." RSA Annual Conference held. Graz: Karl-Franzens-Universität.
Jerončić, Ante. 2009. "The Eye of Charity: Jürgen Moltmann’s Practical Theodicy." Andrews University Seminary Studies (AUSS) 47.1: Available at: https://digitalcommons.andrews.edu/auss/vol47/iss1/2.
Ascaer, David P. 1970. "Jurgen Moltmann and his theology of hope." Journal of the Evangelical Theological Society 13(2): 69-79.
Barth, Karl. 1980. The Epistle to the Romans. Edited and translated by Edwyn Haskyns. Oxford University Press.
Begbie, Jeremy. 1985. "The Confessing Church and the Nazis: A Struggle for Theological Truth." Anvi 2: 117-130.
Bentley, Wessel. "The Kingdom of God in Moltmann’s eschatology: A South African perspective." University of Pretoria, 2003.
Bloch, Ernst. 1986. The Principle of Hope. Edited by Thomas McCarthy. Translated by Stephen Plaice Neville Plaice. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
Bloch, Ernst. 2000. The Spirit of Utopia. Translated by Anthony A Nassar. Stanford: Stanford University Press.
Chikanya, Tichaona Nigel. 2013. "The relevance of Moltmann’s concept of hope for the discourse on hope in Zimbabwe." Master thesis in University of Pretoria.
Chow, Alexander. 2016. "Eschatology and world Christianity." Studies in world Christianity 22(3): 201-215.
Conradie, Ernst M. 1999. "In search of a vision of hope for a new century."
Cornelison, Robert T. "The Reality of Hope: Moltmann Vision for Theology." The Asbury Theological Jornal 48(1).
Crowell, Rod. 1972. "Jurgen Moltmann's Theology of Hope: A Brief Purport."       Honors Theses in Western Michigan University.
Gilbertson, Michael Robert. 1997. "See, I am making all things new: God and human history in the Book of Revelation and in twentieth-century theology, with particular reference to Wolfhart Pannenberg and Jurgen Moltmann." Ph.D. Thesis in Durham University.
Harvie, Timothy. 2006. "Ethics of hope: the moral landscape of jurgen moltmann's theology." Ph.D. Thesis in University of Aberdeen (United Kingdom).
 Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 2001. The Philosophy of History. Translated by J. Sibree. Batoche Books.
Hudson, Wayne. 1982. The Marxist Philosophy of Ernst Bloch. London: The Macmilan Press.
Lowy, M. 2015. "Romanticism, Marxism and religion in the “principle of hope” of Ernst Bloch." Crisis and Critique 2(1): 350-355.
Meyer, Iris. 2010. "Hope as the conscious action towards an open future." In Hope Against Hope, pp. 97-111. Brill Rodopi.
Moltmann, Jurgen. 1969. Religion, Revolution and The Future. Translated by M. Douglas Meeks. New York: Charles Scribner’s Sons.
Moltmann, Jurgen. 1974. The Crucified God: The Cross of Christ as the foundation. Translated by R. A. Wilson and John Bowden. New York: Fortress Press.
Moltmann, Jurgen. 1993. The Church in the power of the spirit. Fortress Press.
Moltmann, Jurgen. 1993. Theology of Hope: on the ground and the implications of Christian Eschatology. Edited by Margaret Khol. Translated by James W. Leitch. Fortress Press.
Moltmann, Jurgen. 1996. The Coming of God. Christian Eschatology. Translated by Margaret Kohl. London: SCM Press.
Moltmann, Jurgen. 1997. God for a Secular Society,The Public Relevance of Theology. Translated by Margaret Kohl. London: SCM Press.
Moltmann, Jurgen. 2007. A Broad Place: An Autobiography. Translated by Margaret Khol. London: Fortress Press, SCM Press.
Moltmann, Jurgen. 2014. Jurgen Moltmann: Collected Readings. Edited by Margaret Kohl. Fortress Press.
O'Collins, Gerald. n.d. "The theology of hope." The way 8: 261-269.
Olson, Roger Eugene. 1984. Trinity and Eschatology: The Historical Bing of God in Theology of Wolfhart Panenberg. Texas: Rich University, Houston.
Otto, Randel E. 1992. God and History in Jurgen Moltmann. EJETS 35(3).
Paeth, Scott. 2005. "Jürgen Moltmann's Public Theology." Political Theology 6(2): 215-234.
Rismal, Nina. 2017. "The End of Utopia Thinking: Marx, Aderno, Bloch." Robinson College.
Tillich, Paul and John Hick. 1959. "Systematic Theology." Scottish Journal of Theology 12(3): 286-297.
Williams, Stephen. 2003. "Jurgen Moltmann: A Critical Introduction." Pp. 75-124, in Theological Students Fellowship. Cambridge University Press.
Wyld, Richard. 2014. "Hope as an Interpretive Virtue: The Grounds, Contents and Action of Christian Hope in the Theological Interpretation of Scripture." Ph.D. Thesis in Durham University
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 34
آبان 1398
صفحه 75-102