پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

فرایند تکوّن طبیعت‌گرایی روش‌شناختی در تاریخ تفکر غرب

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه دین، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ایران.

2 استادیار گروه کلام و فلسفه دین، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ایران.

چکیده

طبیعت‌گرایی روش‌شناختی، یعنی حذف علل ماورائی در تبیین طبیعت، چه وضعیتی در تاریخ تفکر غرب دارد و در چه فرایندی به عنوان اصلی‌ترین ویژگی علم جدید (science) شناخته شد؟ با بررسی تاریخی تفکر غرب مشخص می‌شود که ریشۀ طبیعت‌گرایی روش‌شناختی به پایان دوره اسطوره و آغار تفکر فلسفی می‌رسد. در یونان باستان،‌ به استثنای فلوطین و تا حدی افلاطون، گفتمان غالب در شناخت طبیعت اکتفا به علل طبیعی بود. در اوایل قرون وسطی، به دلیل گرایش به افلاطون و فلوطین، ماوراءگرایی و استناد به معرفت وحیانی روش دانشمندان در شناخت طبیعت بود. اما در اواخر قرون وسطی، به دلیل نفوذ ارسطو، روش طبیعت‌گرایانه به فضای علمی غرب بازگشت. با نقد ارسطو در رنسانس و انقلاب علمی در قرون شانزدهم و هفدهم شیوۀ جدیدی از طبیعت‌گرایی روش‌شناختی به عنوان روش علم پذیرفته شد. فیزیک کلاسیک با نگاه دئیستی به عالم و نظریۀ تکامل با طرد هر گونه طرح و نظم الهی طبیعت‌گرایی جدید را در فضای علمی تثبیت کردند و همچنان این مشخصه به عنوان پارادایم علم شناخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Process of Developing Methodological Naturalism in Western Thought

نویسندگان [English]

  • Seyed Mostafa Mirbabapoor 1
  • Yosef Daneshvar Niloo 2

1 Ph.D. student of philosophy of religion, Imam Khomeini Institute of Education and Research, Qom, Iran.

2 Assistant professor at the department of kalam and philosophy of religion, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran,

چکیده [English]

The methodological naturalism, ie, the elimination of the Supernatural causes in the explanation of nature, what is the situation in the history of Western thought, and in which process was recognized as the main feature of the new science? With the historical study of Western thinking, it becomes clear that the roots of methodological naturalism reach the end of the period of myth and the beginning of philosophical thinking. In ancient Greece, with the exception of Plotinus and, to a certain extent, Plato, the dominant discourse in the recognition of nature, was a natural cause. In the early Middle Ages, due to the tendency toward Plato and Plotinus, supra-nationalism and the revelation of knowledge were the method of scientists in understanding nature. But in the late Middle Ages, for the sake of Aristotle's influence, the naturalistic approach returned to the scientific space of the West. With the critique of Aristotle in the Renaissance and the scientific revolution in the sixteenth and seventeenth centuries, a new method of methodological naturalism was accepted as a method of science. Classic physics, with a deistic view of the universe and the theory of evolution, with the exclusion of any divine design and discipline, established new naturalism in the scientific space, and this characteristic is still recognized as the paradigm of science.

کلیدواژه‌ها [English]

  • History of Science
  • Modern Science
  • Methodological Naturalism
  • God and Nature
  • the Relationship of Science and Religion
ارسطو. ۱۳۸۹. درباره نفس. ترجمه‌ی علیمراد داوودی. تهران: حکمت.
ارسطو. ۱۳۷۸. سماع طبیعی. ترجمۀ محمدحسن لطفی. تهران: طرح نو.
ارسطو. ۱۳۶۷. متافیزیک (مابعدالطبیعه). ترجمۀ محمدحسن لطفی. تهران: طرح نو.
اسمارت، نینیان. ۱۳۸۸. تجربه دینی بشر. ترجمۀ مرتضی گودرزی. تهران: سمت.
افلاطون. ۱۳۶۷. دوره آثار افلاطون. ترجمۀ محمدحسن لطفی و رضا کاویانی. تهران: خوارزمی.
امیلسون، ایولفور. ۱۳۹۰. «فلسفه نوافلاطونی». در تاریخ فلسفۀ راتلج، ج. 2 (از ارسطو تا آگوستین)، ویراستۀ دیوید فورلی، ترجمۀ علی معظمی، ص. 669-727. ‌‫تهران: چشمه.
اویزرمان، تئودور ایلیچ. ۱۳۷۷. مسائل تاریخ فلسفه. ترجمۀ پرویز بابایی. تهران: نگاه.
باربور، ایان. ۱۳۹۲. دین و علم. ترجمۀ پیروز فطورچی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
برت، ادوین آرتور. ۱۳۷۸. مبادی مابعدالطبیعی علوم نوین. ترجمۀ عبدالکریم سروش. تهران: علمی و فرهنگی.
برونوفسکی، جیکوب. 1۳۷۶. عقل سلیم علم. ترجمۀ کامبیز عزیزی. تهران: نی.
بورمان، کارل. ۱۳۷۵. افلاطون. ترجمۀ محمدحسن لطفی. تهران: طرح نو.
بوکلی، م. جی. ۱۳۸۴. «موضع نیوتنی و خاستگاه‌های الحاد». در فیزیک، فلسفه و الهیات. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
توفیقی، حسین. ۱۳۷۹. آشنایی با ادیان بزرگ. تهران: سمت، طه، مرکز جهانی علوم اسلامی.
تیلور، کریستوفر چارلز ویستن. ۱۳۹۲. تاریخ فلسفه غرب، ج. 1 (از آغاز تا افلاطون). ترجمۀ حسن فتحی. تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
جهانگیری، محسن. ۱۳۸۵. فرانسیس بیکن: احوال و آثار، عقاید و افکار و ارزشیابی. تهران: علمی و فرهنگی.
دامپی‌یر، ویلیام سسیل. ۱۳۸۰. تاریخ علم. ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ. ویراست 2. تهران: سمت.
راسل، برتراند. ۱۳۶۵. تاریخ فلسفه غرب. ترجمۀ نجف دریابندری. ج. 3. تهران: پرواز.
رندال، جان هرمن. بی‌تا. سیر تکامل عقل نوین. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. تهران: علمی و فرهنگی.
رونان، کالین. ۱۳۸۵. تاریخ علم کمبریج. ترجمۀ حسن افشار. تهران: مرکز.
ژیلسون، اتین. ۱۳۸۹. تاریخ فلسفه مسیحی در قرون وسطی. ترجمۀ رضا گندمی نصرآبادی. قم ـ تهران: دانشگاه ادیان و مذاهب، سمت.
ژیلسون، اتین. ۱۳۷۸. عقل و وحی در قرون وسطی. ترجمۀ شهرام پازوکی. تهران: گروس.
ژیلسون، اتین. ۱۳۸۰. نقد تفکر فلسفی غرب. ترجمۀ احمد احمدی. تهران: سمت.
سارتن، جرج. ۱۳۸۸. مقدمه بر تاریخ علم. ترجمۀ غلامحسین صدری افشار. ج. 1. تهران: علمی و فرهنگی.
قلی‌پور، جواد. ۱۳۹۵. «ریشه‌یابی مبانی علم نوین در الهیات مسیحی در سده‌های سیزدهم تا پانزدهم میلادی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
کاپالدی، نیکلاس. ۱۳۹۰. فلسفه علم؛ تکامل تاریخی مفاهیم و پیامدهای فلسفی آنها. ترجمۀ علی حقی. تهران: سروش.
کاپلستون، فردریک چارلز. ۱۳۸۰‌ـ‌الف. تاریخ فلسفه، ج. 1 (یونان و روم). ترجمۀ سیدجلال مجتبوی. تهران: علمی و فرهنگی.
کاپلستون، فردریک چارلز. ۱۳۸۰‌ـ‌ب. تاریخ فلسفه، ج. 2 (قرون وسطی). ترجمۀ ابراهیم دادجو. تهران: علمی و فرهنگی.
کاپلستون، فردریک چارلز. ۱۳۸۰‌ـ‌ج. تاریخ فلسفه، ج. 3 (فلسفه اواخر قرون وسطی و دوره رنسانس). ترجمۀ ابراهیم دادجو. تهران: علمی و فرهنگی.
کاپلستون، فردریک چارلز. ۱۳۸۳. دیباچه‌ای بر فلسفه قرون وسطی. ترجمۀ مسعود علیا. تهران: ققنوس.
کرومبی، آ. سی. ۱۳۷۱. از آگوستین تا گالیله. ترجمۀ احمد آرام. تهران: سمت.
لازی، جان. ۱۳۹۰. درآمدی تاریخی به فلسفه علم. ترجمۀ علی پایا. تهران: سمت.
لیندبرگ، دیوید سی. ۱۳۷۷. سرآغازهای علم در غرب. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: علمی و فرهنگی.
میرباباپور، سیدمصطفی. ۱۳۹۶. «مفهوم‌شناسی طبیعت‌گرایی روش‌شناختی به مثابه یک ابرپارادایم برای علم مدرن». تأملات فلسفی 19: 213-242.
هسی، مری. ۱۳۷۸. فرانسیس بیکن. ترجمۀ خشایار دیهمی. تهران: کوچک.
هلزی‌هال، ویلیام. ۱۳۸۷. تاریخ و فلسفه علم. ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ. تهران: سروش.
وستفال، ریچارد. ۱۳۷۹. تکوین علم جدید. ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ و رضا رضایی. تهران: طرح نو.
Bacon, Francis. 2000. Francis Bacon: The New Organon. Edited by Lisa Jardine and Michael Silverthorne. New York: Cambridge University Press.
Campbell, Keith. 2005. “Naturalism.” In Encyclopedia Of Philosophy, Edited by Donald M. Borchert. Detroit: Macmillan Reference USA.
Gillispie, Charles Coulston. 1996. Genesis and Geology: A Study of the Relations of Scientific Thought, Natural Theology, and Social Opinion in Great Britain, 1790–1850, With a Foreword ... by the Author. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
Gregory, Frederick. 2007. Natural Science in Western History. Boston, Mass: Cengage Learning.
Klein, Jurgen. 2016. “Francis Bacon.” In The Stanford Encyclopedia of Philosophy, edited by Edward. N Zalta, Winter 2016. Metaphysics Research Lab, Stanford University.
Koperski, Jeffrey. 2003. “Intelligent Design and the End of Science.” American Catholic Philosophical Quarterly 77 (4): 567–588.
McMullin, Ernan. 2001. “Plantinga’s Defense of Special Creation.” In Intelligent Design Creationism and Its Critics: Philosophical, Theological, and Scientific Perspectives, edited by Robert Penoock. London, England: A Bradford Book.
Murphy, Nancey. 2010. “Divine action, emergence and scientific explanation.” In The Cambridge Companion to Science and Religion, pp. 244-259. Cambridge University Press.
Okello, Joseph B. Onyango. 2007. A History and Critique of Methodological Naturalism. University of Kentucky.
Ronan, Colin A, ed. 1983. Cambridge Illustrated History of the World’s Science. Littlehampton Book Services Ltd.
Ruse, Michael. 1982. “Creation Science Is Not Science.” Science, Technology, & Human Values 7 (3): 72-78.
Ruse, Michael. 2001. “Methodological Naturalism under Attack.” In Intelligent Design Creationism and Its Critics: Philosophical, Theological, and Scientific Perspectives, edited by Robert Penoock. London, England: A Bradford Book.
Tertullian. 2015. Prescription against Heretics. Beloved Publishing LLC.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 34
آبان 1398
صفحه 1-26