پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

تبیین نهایی و موجود ضروری؛ طرح و بررسی دیدگاه تیموتی اکانر

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پسادکتری دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران.

2 استاد گروه فلسفه علم، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران.

چکیده

تبیین را پاسخ به پرسش از چرایی اشیاء تلقی می‌کنند، و تبیین نهایی پاسخ به این پرسش است که چرا اساساً چیزی وجود دارد در عوض این که هیچ چیز نباشد؟ در این مقاله، پس از ذکر توضیحاتی درباره تبیین و تبیین نهایی، اهمیت تبیین نهایی تشریح می‌گردد، و پس از آن نشان خواهیم داد که جست‌وجوی تبیین نهایی در علوم طبیعی، علی‌الاصول، بی‌نتیجه خواهد بود. نهایتاً تقریری از تبیین نهایی مبتنی بر وجودِ یک موجود ضروری ارائه خواهد شد. در تمامی این فرایند، بحث را ناظر به موضع تیموتی اکانر، متافیزیک‌دان برجسته معاصر، پیش خواهیم برد و آرای او را درباره مسائل مذکور تشریح می‌کنیم. تلاش در جهت نشان دادن اهمیت تبیین نهایی و ارائه الگویی برای آن مبتنی بر برهان کیهان‌شناختی از ویژگی‌های بارز دیدگاه اکانر است. از نظر او وجود زنجیرۀ ممکنات هنگامی تبیینی کامل پیدا می‌کند که نهایتاً مبتنی بر وجودِ موجودی ضروری شود. اکانر برای گریز از ضروری‌انگاری ممکنات، از نظریه اختصاصی خود در زمینه علیت عامل استفاده می‌کند و دارای اراده بودن موجود ضروری را مجرای ورود گزینه‌های بدیل در فرایند آفرینش ممکنات در نظر می‌گیرد. مباحث اکانر در این موضوع حاوی نکات بدیع و قابل استفاده است، هرچند همۀ وجوه آرای او نیز قابل پذیرش نیست. به طور خاص، تصویر فعل ارادی که اکانر ارائه می‌دهد در این مقاله مورد پذیرش قرار نگرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ultimate Explanation and Necessary Being: Describing and Analyzing Timothy O'Connor’s View Point

نویسندگان [English]

  • Roozbeh Zare 1
  • Seyyed Hassan Hoseinie 2

1 Postdoc Researcher at Sharif University of Technology, Tehran, Iran

2 Professor at Department of Philosophy of Science. Sharif University of Technology, Tehran, Iran

چکیده [English]

Usually, an explanation regarded as the answer to Why questions and therefore the ultimate explanation is to be the answer to the question of “why there is anything rather than nothing?”. In this article after clarifying the notion of explanation and ultimate explanation, first of all, the rational role of seeking for ultimate explanation is confirmed and then argued that an ultimate explanation, by principle, never obtained in the realm of scientific explanations. Scientific explanations, although fruitful and inevitable, deal with contingency and this remains the intelligible question of why there is so. Demanding an ultimate explanation can only be satisfied in the realm of metaphysics, as the ultimate question is also a metaphysical question. The most acceptable kind of such an explanation is to explain contingency with necessity. During the process of this article, the focus is on O'Connor’s ideas and his thoughts are described and analyzed through the investigation of the problem of ultimate explanation. We found some useful ideas in O’Connor’s approach especially his treatment with the problem of ultimate explanation and using it as a proof for God existence regarded as a kind of Leibnizian cosmological argument. But his special notion of agent causation that he uses to conquest the objection of modal collapse doesn't seem to be acceptable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ultimate Explanation
  • Cosmological Argument
  • Timothy (Tim) O'Connor
  • Principle of Sufficient Reason (PSR)
  • necessity
اکاشا، سمیر. 1387. فلسفه علم. ترجمۀ هومن پناهنده. تهران: فرهنگ معاصر.
بلندقامت‌پور، زهیر، و غلامرضا فیاضی. 1396. «ادله اثبات علیت تحلیلی». معرفت فلسفی 56. ص. 7-27.
پاپینو، دیوید. 1395. طبیعت‌گرایی. ترجمۀ حسن امیری‌آرا. تهران: ققنوس.
شیخ‌رضایی، حسین، و امیراحسان کرباسی‌زاده. 1391. آشنایی با فلسفه علم. تهران: هرمس.
طباطبائی، سید محمدحسین. 1380. نهایة الحکمة مع التعلیقات غلامرضا الفیاضی. ج. 3. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
فیاضی، غلامرضا، و سید مصطفی موسوی اعظم. 1393. «چیستی علیت تحلیلی: طرحی نو از اقسام علیت در فلسفه اسلامی». معرفت فلسفی 45: 11-29.
مصباح یزدی، محمدتقی. 1390. آموزش فلسفه، ج. 2. قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
میرجعفری میاندهی، سید محمدجواد. 1395. جبر فلسفی از دیدگاه استاد فیاضی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
نبویان، سید محمدمهدی. 1396. جستارهایی در فلسفه اسلامی، ج. 2. قم: مجمع عالی حکمت اسلامی.
نصیری، منصور. 1394. تبیین در فلسفه علم. تهران: دانشگاه تهران.
 
Bird, Alex, and James Ladyman. 2013. "Introduction to Part Four." Pp. 331-335, in Arguing About Science, by Alex Bird and James Ladyman. New York: Routledge.
Craig, William Lane. 2000. "The Ultimate Question of Origins: God and the Beginning of the Universe." Pp. 723-740, in Toward a New Millennium in Galaxy Morphology, edited by David L. Block, Ivânio Puerari, DeWet Ferreira, and Alan Stockton. Springer Science & Business Media.
Craig, William Lane. 2003. "Cosmological Argument." Pp. 112-131, in The Rationality of Theism, edited by Paul Copan and Paul K Moser. New York: Routledge.
Gale, R. and A. Pruss. 1999. "A New Cosmological Argument." Religious Studies 35(4): 461-476.
Goldschmidt, Tyron Craig. 2011. "The New Cosmological Argument: O'connor on Ultimate Explanation." Philosophia 39(2): 267-288.
Goldschmidt, Tyron Craig. 2014. "Introduction: Understanding the Question." Pp. 1-21, in The Puzzle of Existence: Why Is There Something Rather Than Nothing?, edited by Tyron Craig Goldschmidt. New York: Routledge.
McKenna, Michael, and Derk Pereboom. 2016. Free Will: A Contemporary Introduction. New York: Routledge.
O'connor, Timothy. 2002. Persons and Causes: The Metaphysics of Free Will. Oxford: Oxford University Press.
O'connor, Timothy. 2008. Theism and Ultimate Explanation: The Necessary Shape of Contingency. Oxford: Blackwell.
O'connor, Timothy. 2010. "Theism and Ultimate Explanation." Philosophia Christi 12(2): 265-272.
O'connor, Timothy. 2014. "Could There Be a Complete Explanation of Everything?" pp. 22-45, in The Puzzle of Existence: Why Is There Something Rather Than Nothing?, edited by Tyron Craig Goldschmidt. New York: Routledge.
Oppy, G. 2006. Arguing about Gods. Cambridge: Cambridge University Press.
Pruss, A. 2006. The Principle of Sufficient Reason: A Reassessment. Cambridge: Cambridge University Press.
Rowe, William. 1978. Philosophy of Religion. California: Dickenson Publishing Company.
Schmaltz, Tad. 2014. Oxford Philosophical Concepts: Efficient Causation. Oxford: Oxford University Press.
Van Inwagen, P., and E. J. Lowe. 1996. "Why is There Anything at All?" Aristotelian Society Supplementary 70 (1): 95-120.
Wippel, John F. 2011. The Ultimate Why Question. Washington: The Catholic University of America Press.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 32
آبان 1397
صفحه 85-107