نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• محمدابراهیم باسط ¹
• مریم صانع پور ²
• مهدی معین زاده ³
• میثم سفیدخوش ⁴

¹ دانشجوی دکتری فلسفه دین، گروه فلسفه دین، پژوهشکده حکمت معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنی، تهران، ایران

² استادیار پژوهشکده غرب‌شناسی و علم‌پژوهی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

³ استادیار گروه فلسفه علم و فناوری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

⁴ استادیار گروه حکمت و کلام، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

بحث تجربۀ دینی در میان اندیشمندان مدرن ابتدائاً با طرح احساس وابستگی مطلق از سوی شلایرماخر آغاز شد. چنان که هدف از بحث تجربۀ دینی در فلسفۀ دین تحلیلی معاصر ارائۀ برهانی تجربی برای اثبات وجود خداوند است، بسیاری از پژوهشگران انتظار داشته‌اند احساس وابستگی مطلق شلایرماخر نیز در خدمت همین هدف متافیزیکی یا هستی‌ـ‌خداشناختی بوده باشد. آیا این انتظار و تفاسیر حاصل از آن با آنچه خود شلایرماخر گفته است همخوانی دارد؟ برای روشن‌سازی این مطلب از روشی تاریخی و هرمنوتیکی در این مطالعه استفاده کرده‌ایم. کاربرد روش تاریخی ما را به تأثیرپذیری شلایرماخر از کانت رهنمون می‌شود، به طوری که خواهیم دید اکثر مفاهیم مورد استفادۀ او عملاً مفاهیم کانتی هستند. کاربست روش هرمنوتیکی نیز به ما امکان می‌دهد تا احساس وابستگی مطلق را در پرتو الهیات شلایرماخر به مثابۀ یک کل و همچنین مفهوم دین نزد کانت را در نظام فلسفی کانت به مثابۀ یک کل مورد توجه قرار دهیم. در پرتو به‌کارگیری این روش‌ها، معلوم می شود که تفسیر هستی‌ـ‌خداشناختی از تجربۀ دینی نزد شلایرماخر یا همان احساس وابستگی مطلق تفسیر قابل قبولی از متن گفته‌های شلایرماخر نیست. او صرفاً توصیفی از خود‌ـ‌آگاهی ارائه کرده که به مثابۀ توصیف امکان تبدیل شدن به برهانی برای اثبات وجود خدا را ندارد.

کلیدواژه‌ها

• شلایرماخر
• کانت
• تجربه دینی
• برهان اخلاقی
• احساس وابستگی مطلق

20.1001.1.22286578.1397.16.2.3.6

عنوان مقاله [English]

the Legacy of Kant in Schleiermacher's Religious Experience: a Critique of Current Interpretations

نویسندگان [English]

• Mohammad Ebrahim Baset ¹
• Maryam Saneapour ²
• Mahdi Moinzadeh ³
• Meysam Sefidkhosh ⁴

¹ Ph.D. student of philosophy of religion, the department of Philosophy of Religion, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran

² Assistant professor at Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran

³ assistant professor at Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran

⁴ Assistant professor at Philosophy and Theology department, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Schleiermacher's concept of feeling of absolute dependence was the starting point for discussions about religious experience among modern scholars. As the purpose of the religious experience debates in the contemporary, analytic philosophy of religion is to provide an empirical argument for the existence of God, many scholars have expected the feeling of absolute dependence in Schleiermacher’s Christian Faith had to serve the same metaphysical or onto-theological purpose. Are this expectation and its respective interpretations consistent with what we read in Schleiermacher’s Christian Faith? To clarify this, we have used a historical and hermeneutical method in this study. The application of our historical method guides us to Kant’s influence on Schleiermacher, and we will see that most of his concepts are actually Kantian. The application of the hermeneutic method also allows us to consider the feeling of absolute dependence in the light of Schleiermacher's theology as a whole, as well as the concept of religion in the Kant's philosophical system as a whole. Criticizing the dominant understanding of the concept of religious experience in Schleiermacher, this paper will suggest, instead of an ontotheological reading, that the feeling of absolute dependence is only a description of self-consciousness, which does not provide us with any proof for the existence of God.

کلیدواژه‌ها [English]

• Schleiermacher
• Kant
• religious experience
• Moral Argument for the Existence of God
• Feeling of Absolute Dependence