نویسنده

• انشاءالله رحمتی

دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

چکیده

یکی از تعارض‌های اساسی در کلام (الهیات) و فلسفۀ دین، تعارض علم پیشین خداوند و اختیار بشر است. بدیهی است که درک صحیح از موضوع زمان و نسبت آن با خداوند، برای حل این تعارض بسیار تعیین‌کننده است. بر این مبنا، سه ‌راه‌حل برای این تعارض ارائه شده است که می‌توان از آنها به «نظریۀ تعین‌ناپذیری آینده»، «نظریۀ شناخت‌ناپذیری اعمال اختیاری آینده» و «نظریۀ لازمانی علم خداوند» تعبیر کرد. در این نوشتار، ابتدا دو نظریۀ نخست تشریح و بر ناکامی هر یک به عنوان راه‌حلی برای این تعارض تأکید می‌شود. نظریۀ سوم نیز مورد نقد و نظر قرار گرفته است و در نهایت نشان داده می‌شود که این نظریه می‌تواند کامیاب‌ترین راه‌حل باشد. به علاوه، دیدگاه فیلسوفان مسیحی مانند آکوئیناس، آنسلم و بوئتیوس در خصوص این نظریه را متذکر شده و در نهایت، در پرتو تأملات حکیمان مسلمان و به ویژه قاضی سعید قمی، در تبیین آن کوشیده‌ایم.

کلیدواژه‌ها

• علم مطلق
• اختیار بشر
• لازمانی
• معیت سرمدی

20.1001.1.22286578.1395.14.2.5.4

عنوان مقاله [English]

Omniscience and Divine Co-eternality

نویسنده [English]

• Enshallah Rahmati

Associate Professor, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

The conflict between divine foreknowledge and human free will is a major controversy within theology and philosophy of religion. Needless to say, the proper notion of time and its relation to God is essential for coping with this conflict. Based on this notion, there are three solutions to the conflict including “indeterminacy of the future”, “unknowability of future free acts”, and “Timelessness of divine knowledge”.  In this paper, I shall begin by evaluation of the first two theories and show how they cannot settle the conflict. I shall, then, assess the third theory and show that it is the most successful one. Besides, the theories of some Christian philosophers like Thomas Aquinas, Anselm and Boethius are explained in light of the thoughts of Islamic philosophers, especially Qazi Saeed al-Qumi.

کلیدواژه‌ها [English]

• Omniscience
• Human Free Will
• Timelessness
• Divine Co-eternality