پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

معرفت‌شناسی گواهی از دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندرعباس، بندرعباس، ایران

چکیده

معرفت‌شناسی گواهی از شاخه‌های جدید معرفت‌شناسی است و سعی دارد به سؤالاتی دربارۀ معرفت‌بخشی گواهی، جایگاه گواهی نسبت به سایر منابع معرفتی و نحوۀ ایجاد باور توسط گواهی بپردازد. به نظر می‌رسد که این مباحث برای قاضی عبدالجبار نیز مطرح بوده است. وی گواهی را راهی برای حصول معرفت دانسته و شبهات سمنیه که برای گواهی ارزش معرفتی قائل نبوده‌اند را رد کرده است. همچنین معتقد است در فرآیند تبادل از راه گواهی، این باور گوینده و خصائص معرفتی اوست که به شنونده منتقل می‌شود. از سوی دیگر، وی مانند ابوعلی جبائی اعتقاد دارد که گواهی ارزشی همردیف با سایر منابع معرفتی دارد و فروکاستنی به آنها نیست. این دیدگاه‌های معرفتی زیربنایی برای برخی آرای دین‌شناختی عبدالجبار ازجمله مبحث اثبات وقوع معجزات شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Qadi Abd al-Jabbar on testimony, an epistemological approach

نویسنده [English]

  • Abbas Dehqaninejad

Assistant Professor of Islamic Studies Department, Islamic Azad University, Bandar Abbas Branch, Bandar Abbas, Iran.

چکیده [English]

Epistemology of Testimony is one of the new branches of epistemology which seeks to cope with issues like the nature of testimony, its acceptability, and its relation to other sources of knowledge. This debate was also important for some Muslim theologians especially Qadi Abd al-Jabbar, who was one of the most important Mu’tazilite theologians. He believes that testimony is a way of reaching knowledge and responds to the doubts raised by some Islamic sects that reject testimony as a source of knowledge. He also believes -like Plantinga and some new philosophers in epistemology- that in transmission of knowledge, the main thing that transfers is the belief of the speaker and its properties. He also asserts that testimony is as reliable as other sources of knowledge and is not reducible to them. He has used his epistemic concepts about testimony as a foundation for proving some other religious beliefs such as occurrence of miracles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Epistemology
  • Testimony
  • Qadi Abd al-Jabbar
  • Sources of Knowledge
  • belief
  • Occurrence of Miracles
ابن سینا، حسین بن عبدالله. 1375. الاشارات والتنبیهات، ج ۳. قم: دارالبلاغه.
پویمن، لوییس. 1387. معرفت‌شناسی. ترجمۀ رضا محمدزاده. تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام.
فریامنش، مسعود. 1385. «سمنیه فرقه‌ای بودایی در جهان اسلام». در هفت آسمان 31.
قاضی عبدالجبار معتزلی، ابی الحسن اسد آبادی. بی‌تا. المغنی فی ابواب التوحید والعدل، ج ۱۵، ۱۶. مصر: بی‌نا.
مبینی، محمد علی. 1387. «اعتدال گرایی در معرفت‌شناسی معاصر و پیامدهای آن در معرفت‌شناسی دینی». در نقد و نظر 14-15.
Audi, Robert. 2004. “The A Priori Authority of Testimony,” in Philosophical Issues (Epistemology) 14.
Hume, David. 2007. An Enquiry concerning Human Understanding. Edited with an Introduction and Notes by Peter Millican. New York: Oxford University Press.
Kennedy, Rick. 2004. A History of Reasonableness: Testimony and Authority in the Art of Thinking. Rochester: University of Rochester Press.
Lackey, Jennifer. 2008. Learning from Words: Testimony as a Source of Knowledge. New York: Oxford University Press.
Plantinga, Alvin. 1967. God and Other Minds. London: Cornell University.
Plantinga, Alvin. 1993. Warrant and Proper Function. Oxford: Oxford University Press.
Pritchard, Duncan. 2004. “The Epistemology of Testimony.” In Philosophical Issues (Epistemology), 14.
Swinburne, Richard. 1970. The Concept of Miracle. London and Basingstoke: Macmillan ST Martins Press.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 2
آبان 1395
صفحه 69-82