نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• محمدکاظم فرقانی ¹
• علی غزالی فر ²

¹ استادیار دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول)

² دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

از نظر ملاصدرا، تنها گونهٔ ممکن شناخت درست و معتبر نسبت به خداوند علم حضوری است. اما به نظر می‌رسد که علم حضوری انسان نسبت به خداوند خالی از اشکال و ابهام نباشد. با توجه به سایر اصول و مبانی ملاصدرا در حکمت متعالیه می‌توان گفت که قائل شدن به علم حضوری در منظومهٔ فکری و نظام فلسفی ملاصدرا با سایر بخش‌های فلسفهٔ صدرایی ناسازگار است. در این مقاله، شش مورد از این ناسازگاری‌ها تحت عنوان «تأمل» مطرح شده است: معضل صدق در علم حضوری به خدا، غفلت از خدا، شناخت غیرخدا، عدم شناخت واسطه‌های میان انسان و خدا، عدم امکان شناخت چیزی غیر از ذات خود در علم حضوری و عدم امکان شناخت ذات و صفات خداوند. به نظر می‌رسد ملاصدرا قصد دارد نشان دهد که راه‌حل این مسئله در قلمروی فراسوی تفکر فلسفی است، به طوری که ملاصدرا با نظام بزرگ فلسفهٔ خود در پی آن است که تمهیدی را برای ورود به آن عرصه مهیا کند. لذا حکمت متعالیه در نهایت چیزی نیست جز مقدمه‌ای برای تعالی انسان، که این تعالی از سنخ کاوش‌ها و فعالیت‌های نظری و فلسفی نیست، بلکه کاملاً عرفانی و نیازمند سیر و سلوک عرفانی است.

کلیدواژه‌ها

• ملاصدرا
• خداشناسی
• علم
• علم حضوری
• وجود

20.1001.1.22286578.1394.13.1.7.7

عنوان مقاله [English]

A Meditation in Internal Coherency of Mulla Sadra’s Philosophical Thought Concerning Human Knowledge of God

نویسندگان [English]

• Mohammad Kazem Forghani ¹
• Ali Ghazali Far ²

¹ Assistant Professor of Imam Sadiq University, Tehran, Iran (Corresponding Author)

² PhD Student of Islamic Philosophy and Kalam, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Mulla Sadra believes that only possible true and authentic way to know God is presented knowledge. It seems that the human presented knowledge of God is not free from difficulty and ambiguity. According to the other principles of Mulla Sadra's transcendental philosophy, someone can say that the human presented knowledge of God is incoherent with other parts of his philosophy. In this paper, six conflicts, named meditations, are discussed. They are as follows: The problem of the true presented knowledge of God, the ignorance of God, knowing other things except God, unknowing of intermediaries between man and God, the impossibility of knowing anything other than self in presented knowledge and the impossibility of understanding the essence and attributes of God. It seems that Mulla Sadra believes that the solution of this problem is beyond the realm of philosophical thought, such that with his philosophical system, he seeks to make an arrangement for entering that field. Therefore transcendental philosophy is finally a prelude to the rise of this type of human excellence which is not a kind of theoretical and philosophical exploration or activity, but it is quite mystical and requires mystical attempt.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mulla Sadra
• Theology
• Knowledge
• Presented Knowledge
• Existence