پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

واقع‌گرایی در فلسفهٔ دین ویلیام جیمز

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی دانشگاه قم، قم، ایران (نویسندۀ مسئول)

2 استاد گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم، قم ، ایران

چکیده

علاقهٔ اصلی جیمز به موضوع دین معطوف به نتایج عملی باور دینی در زندگی واقعی شخص صاحب باور بوده است. رهیافت عام او برای توجیه صدق باور دینی نیز توسل به همین نتایج است. همین زمینه و برخی از اظهارات خود جیمز در خصوص ملاک صدق باور سبب شده است که برخی از مفسران جیمز او را فیلسوفی بدانند که تلاش کرده تا «عمل‌گرایی» را همچون بدیلی برای «واقع‌گرایی» در عرصهٔ متافیزیک، معرفت‌شناسی و فلسفهٔ دین مطرح کند. در این مقاله با استناد به مجموع بیانات جیمز در باب صدق باور و نیز آرای او در زمینهٔ تجربهٔ دینی نادرستی تفسیر یادشده نشان داده و ثابت می‌شود که در نظریهٔ صدق جیمز وجود واقعیات مستقل از ذهن پیش‌فرض گرفته شده و التزام جیمز به عمل‌گرایی در عرصهٔ توجیه باور دینی منافاتی با التزام او به واقع‌گرایی دینی، یعنی دیدگاه قائل به وجود قابل شناخت و مستقل از ذهن موضوع باور دینی، ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Realism in William James's Philosophy of Religion

نویسندگان [English]

  • Abbas Haj Zeinolabedini 1
  • Mohsen Javadi 2

1 PhD Student of Comparative Philosophy, University of Qom, Qom, Iran (Corresponding Author)

2 Professor at the Department of Philosophy of Ethics, University of Qom, Qom, Iran

چکیده [English]

James's primary interest in religion was directed to practical consequences of religious belief in believer's real life. His general approach to justify the truth of religious belief is resorting to these same consequences. Due to this background and due to some of James's own statements regarding his theory of truth according to which he identifies the truth of a belief with its practical utility, some interpreters have interpreted him as a philosopher who attempted to present pragmatism as an alternative to realism in metaphysics, epistemology, and philosophy of religion. In this article, relying on the whole James's statements concerning his theory of truth and focusing on his views about religious experience, the incorrectness of that interpretation will be shown and it will be proved that James's theory of truth presupposes mind-independent realities and he doesn't reduce truth to utility; and his commitment to pragmatism in providing justification for religious belief is not incompatible with his commitment to religious realism, the view that there is some knowable mind-independent object for religious belief.

کلیدواژه‌ها [English]

  • William James
  • Pragmatism
  • Realism
  • Theory of truth
  • Philosophy of Religion
  • Religious Belief
جیمز، ویلیام (1391 الف)، پراگماتیسم، ترجمهٔ عبدالکریم رشیدیان، تهران: علمی و فرهنگی.
جیمز، ویلیام (1391 ب)، تنوع تجربهٔ دینی، ترجمهٔ حسین کیانی، تهران: حکمت.
Audi, Robert (1999), (ed.) The Cambridge Dictionary of Philosophy, 2nd edition, New York: Cambridge University Press.
James, William (1891), “The Moral Philosopher and the Moral life”, From W. James 1897, The Will to Believe and Other Essays in Popular Philosophy, In G. E. Myers, ed., 1992, William James: Writings1878- 1899, New York: Library of America.
James, William (1902), Varieties of Religious Experiences, In Bruce Kuklick, ed. 1987, William James: Writings 1902- 1910. New York: Library of America.
James, William (1907), “The Meaning of the Word Truth”, Reprinted in W. James 1909, The Meaning of Truth, In Bruce Kuklick, ed. 1987, William James: Writings 1902-1910, New York: Library of America.
James, William (1908a), “The Pragmatist Account of Truth and Its Misunderstanders”, Reprinted in W. James 1909, The Meaning of Truth, in Bruce Kuklick, ed. 1987, William James: Writings 1902-1910, New York: Library of America.
James, William (1908b), “Two English Critics”, Reprinted in W. James 1909, The Meaning of Truth, in Bruce Kuklick, ed. 1987, William James: Writings 1902-1910, New York: Library of America.
James, William (1909), “Preface”, From W. James 1909, The Meaning of Truth, in Bruce Kuklick, ed. 1987, William James: Writings 1902-1910, New York: Library of America.
James, William (1920), The Letters of William James, Limited ed. Boston: The Atlantic Monthly Press.
Lamberth, David (1997), “Interpreting the Universe after a Social Analogy: Intimacy, Panpsychism, and a Finite God in a Pluralistic Universe”, in Ruth Anna Putnam (ed.), The Cambridge Companion to William James, New York: Cambridge University Press.
Lamberth, David (1999), William James and the Metaphysics of Experience, Cambridge University Press.
Moore, G. E. (1922), Philosophical Studies, London: Cornell University Library.
Putnam, Hilary (1995), Pragmatism: An Open Question, Oxford: Blackwell.
Putnam, Hilary (1997), “James's Theory of Truth”, in Ruth Anna Putnam (ed.), The Cambridge Companion to William James, New York: Cambridge University Press.
Rorty, Richard (1997), “Religious Faith, Intellectual Responsibility, and Romance”, in Ruth Anna Putnam (ed.), The Cambridge Companion to William James, New York: Cambridge University Press.
Russell, Bertrand (1910), Philosophical Essays, Longman, Green, and Co.
Russell, Bertrand (1946) A History of Western Philosophy, George Allen and Unwin LTD.
Slater, Michael (2008), “Pragmatism, Realism, and Religion”, Journal of Religious Ethics, 36. 4.
Slater, Michael (2009), William James on Ethics and Faith, Cambridge University Press.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1394
صفحه 47-70