نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• حمیدرضا سروریان ¹
• محمد بنیانی ²

¹ هیئت علمی دانشگاه تبریز

² هیئت علمی دانشگاه شیراز

چکیده

با چشمپوشی از متون دینی، که بنا بر یک احتمال عامل اصلی شکل‏گیری نظریۀ عوض هستند، از آثار به‏جامانده از متکلمان اسلامی به دست می‏آید که نظریۀ عوض ابتدائاً توسط برخی متکلمان متقدمِ معتزله شکل گرفته و سپس توسط سایر متکلمان عدلیه، اعم از معتزله و زیدیه و امامیه، طرح و بسط یافته است. زیرا افزون بر متکلمان معتزله، متکلمان زیدیه و شیعه و اشاعره نیز آن را به متقدمان معتزله نسبت داده‏اند. با گذشت زمان این نظریه دارای تغییر و تحولاتی بوده است، به گونه‏ای که بنا بر برخی تحلیل‏ها عوض انکار می‏شود و بنا بر برخی تفسیرها عوض تفضلی است و بنا بر برخی تحلیل‏های دیگر در مواردی عوض استحقاقی و در مواردی تفضلی است. در متون دینی به معنای عوض که همان معنای لغوی آن باشد با صرف نظر از قید استحقاقِ در آن اشاره شده است. به نظر می‏رسد که متکلمان اسلامی با تأثیرپذیری از روایات به پردازش نظریه و اضافه کردن قید استحقاق پرداخته‏اند.

کلیدواژه‌ها

• عوض
• الم ابتدایی
• مصلحت
• لطف
• استحقاق

عنوان مقاله [English]

The rise and development of Reward theory in theological approach

چکیده [English]

Ignoring scripture as the main factor in development of Reward theory, it could be claimed that Reward theory is represented for the first time by some earlier Mutazilites and then, other theologians such as Mutazilites, Zaidis, Shiah and Asharites developed it. There are some concepts of Reward theory in different eras. According to some of them, Reward theory is rejected while in the light of some expositions, it is God’s favor and in accordance with some others, Reward sometime based on merit and sometime is God’s favor. In scripture, Reward has been used literally without merit condition. It seems that Islamic theologians added merit condition under the influence of hadiths. Reward theory is one of the important explanations for the problem of evil and has the main role among Islamic thinkers. This paper analyses various concepts of Reward theory in different eras and clarifies its formation and development.

کلیدواژه‌ها [English]

• Reward
• primary pains
• validity (grace)
• merit