نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• نوّاب مقربی ¹
• امیرعباس علی زمانی ²

¹ دانش آموخته دکتری فلسفه دین و مسائل جدید کلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

² دانشیار گروه فلسفه دین، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مدّعای اصلی مقالة حاضر آن است که ویتگنشتاین، بازی زبانی دین را نه ردّ کرده و نه تأیید؛ بلکه تنها گفته است چنین بازی زبانی­ای وجود دارد، که پیش­فرض­ها و حدّ و مرزهایی دارد. در دیدگاه متأخر ویتگنشتاین، طرح پرسش­هایی از این دست که آیا خدا واقعاً وجود دارد، بر پایة دستور زبان دینی غلطی استوار شده­اند؛ زیرا بیرون از شاکلة مفهومی­ای که پذیرفته­ایم، نمی­توانیم بپرسیم که آیا خدا واقعاً وجود دارد یا نه. مؤمنان، در شاکلة مفهومی خود یا در بازی زبانی خود، مفهوم خدا را از پیش فرض می­کنند و سخن گفتن دربارة خدا، در بیرون از مرزهای این شاکلة مفهومی ممکن نیست. کوتاه سخن آن­که بر اساس این مدّعا و نتایج به دست آمده از دیدگاه­های متأخّر ویتگنشتاین در باب دین و باور دینی، می­توان به پرسش­هایی بااهمیت دربارة جدایی دین از علم، ایمان­گروی ویتگنشتاینی، و ناواقع­گروی دینی از منظر ویتگنشتاین پاسخ درخور داد.

کلیدواژه‌ها

• بازی زبانی
• شیوة زیست
• دین چونان تصویر
• الاهیات چونان دستور زبان
• ویتگنشتاین متأخّر

20.1001.1.22286578.1393.12.1.3.6

عنوان مقاله [English]

The Consequences of Wittgenstein's Later Views for Religion and Religious Belief

نویسندگان [English]

• Nawab Mogharebi ¹
• Amirabbas Alizamani ²

¹ PhD of Philosophy of Religion and New Theological Problems, Islamic Azad University, Isfahan, Iran

² Associate Professor at the Department of Philosophy of Religion, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

This article concentrates on the later Wittgenstein. The main problem is how we can apply his later philosophical thought to religion and religious belief. The result is that, according to Wittgenstein, religious beliefs are not such as scientific hypotheses and need not being supported by rational arguments and evidence, but they are pictures on which believers arrange and set out their forms of life. So, according to the article, Wittgenstein neither accepts nor rejects language game of religion. He just says that this form of life exists and has its limits and prejudices. Religion, like any other conceptual schemata, logically depends on bounds and frontiers or, in better words, on social or contextual rules. If this language game is to be played and adopted, we’ll have to adopt and follow such limits and rules.

کلیدواژه‌ها [English]

• Language Game
• Form of Life
• Religion as a Picture
• Theology as Grammar
• The Later Wittgenstein