پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

نینیان اسمارت؛ دیالکتیک باورها و تجربه های دینی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد فلسفه دین، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در پژوهش­های اخیر در باب تحلیل فلسفی تجربة دینی و نسبت باورها و تجربه­ها، نینیان اسمارت را در کنار کسانی چون کتس و هیک قرار می­دهند، که به ساخت­گرایی حداکثری و تقدم مطلقِ باورها بر تجارب دینی قائل­اند. در حالی­ که اسمارت از یک­سو، با طرح نظریة دوقطبیِ تجربة دینی بر اساس تمایز میان دو طرح یا بافت آموزه­ای کلّی، یعنی بافت خداباور و بافت غیرخداباور؛ و از سوی دیگر، قول به درجات متفاوت تفسیر در تجارب دینیِ ذیل این دو بافت کلّی، نوعی ساخت­گرایی حداقلی ترسیم می­کند و در حدّ فاصل ذات­گرایی و ساخت­گرایی حداکثری قرار می­گیرد. او معتقد است زمینهة دینی ـ فرهنگی بر تجربه تأثیر می­گذارد اما به فردیّت تجارب در سنن دینی مختلف منجر نمی­شود؛ بلکه بر اساس دو طرح آموزه­ای کاملاً متفاوت، دو نوع تجربة متمایز وجود دارد. بخش دیگری از تأثیر زمینه بر تجربه نیز مربوط به تفاسیر بعد از تجربه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ninian Smart and the Dialectic of Religious Beliefs and Experiences

نویسندگان [English]

  • Masoud Sadeghi 1
  • Fatemah Qalkhanbaz 2

1 Assistant Professor of University of Tehran, Iran

2 MA of Philosophy of Religion, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

In recent philosophical analysis of religious experience and discussion on the relation of beliefs and experiences, Ninian Smart is said to be, amongst such other philosophers as Katz and Hick, a maximal constructivist. Distinguishing theistic and non-theistic contexts of experiences, Smart suggests a two poles theory of religious experience, and draws attention to different levels of interpretation. He holds that cultural-religious contexts, including religious beliefs, influence religious experience, but it is not led to fully determine experience. Accordingly, he takes a position between essentialism and maximal constructivism. This position could call minimal constructivism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious experience
  • interpretation
  • Essentialism
  • Constructivism
  • Ninian Smart
اسمارت، نینیان (1380)، «فهم تجربة دینی»، ترجمة مسعود صادقی، متین، ش 11و12.
همو (1388)، تجربة دینی بشر، ترجمة مرتضی گودرزی، تهران: سمت، ج1.
پراودفوت، وین (1383)، تجربة دینی، ترجمة عباس یزدانی، تهران: طه.
فورمن، رابرت. کی.سی ( 1384)، عرفان، ذهن، آگاهی، ترجمة سیدعطاء انزلی، قم: دانشگاه مفید.
کتس، استیون (1383)، ساخت­گرایی: سنّت و عرفان، ترجمة عطاء انزلی، قم: آیت عشق.
Gellman, Jerome (2010), “Mysticism”, Encyclopedia of Stanford: www.Plato.Stanford.edu.
Goven, Julie (1973), “Religion, Reason and Ninian Smart”, Religious Studies, Vol. 9, pp. 219-227.
Katz, Steven (1978), Mysticism and Philosophical Analysis, London: Sheldon Press.
Smart, Ninian (1958), Reasons and Faiths: An Investigations of religious Discourse, Christian and non-Christian, London: Routledge and Kegan Paul.
Ibid (1965), “Interpretation and Mystical Experience”, Religious Studies, Vol.1, pp. 75-89.
Ibid (1967), “History of Mysticism”, Encyclopedia of Philosophy, Paul Edwards (ed), New York: Macmillan Company & Free Press, Vol.5&6.
Ibid (1970), Philosophy of Religion, New York: Random House.
Ibid (1984), “Our Experience of the Ultimate”, Religious Studies, Vol. 20(1), pp. 19-26.
Ibid (1996), Dimensions of the Sacred: An Anatomy of the Worlds’ Beliefs, Berkeley: University of California Press.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 2
آبان 1392
صفحه 99-122