بازشناسی و امکان سنجی علم دینی بر مبنای نظریة علم مقدّس سنّت گرایان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

یکی از مبانی سنت‌گرایانی چون سید حسین نصر، فریتیوف شوئون و رنه گنون، نظریة علم قدسی است. با استفاده از این مبنا می‌توان نظریه‌ای را در خصوص علم با وصف دینی به طور عامّ یا وصف اسلامی به طور خاصّ بازسازی و تبیین نمود. این بازسازی نشان می‌دهد که سنت‌گرایان را می‌توان در عداد طرفداران علم دینی تلقّی کرد. در این مقاله، با توضیح مفاهیم همچون علم مقدّس، سنّت و سنّت‌گرایی، به ملاک‌های طبقه بندی نظریات علم دینی اشاره شده؛ و تقسیم‌بندی نظریات علم دینی به صورت نظریات حداقلی، حداکثری و میانه، و نیز تقسیم‌بندی به صورت نظریات تهذیبی، تأسیسی و تلفیقی، تحلیل شده است. بازسازی دیدگاه سنّت‌گرایان نشان می-دهد که بنا بر مبنای علم مقدّس ـ در عین اختلافی که میان نظریه‌پردازان آن هست ـ می‌توان از علم دینی با رویکرد تهذیبی سخن گفت و علوم سنّتی را به عنوان نمونه-هایی از علم دینی نشان داد. به صورت خاصّ می‌توان گفت که در نگاه سید حسین نصر، علوم با وصف اسلامی تحقّق یافته‌اند و در دوره معاصر باید به آن‌ها توجّه کرد؛ به عبارت دیگر، علوم اسلامی باید احیا گردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reconstruction and Feasibility of Religious Science Based on Traditionalist Theory of Sacred Science

نویسنده [English]

  • Masuod Fekri

Assistant Professor of University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Sacred Science is one of the traditionalists' principles among them some philosophers like Sayyed Hossein Nasr, Frithjof Schuon, and Rene Guenon can be noted. Having this principle, a theory of science, and a religious theory in general an Islamic one in particular, can be explained and reconstructed. This reconstruction reveals that traditionalists can be considered as advocates of religious science. In this paper, concepts like sacred science, and tradition and traditionalism are explained, criteria of classification of religious science's theories are mentioned, and theories of religious scienceare analyzed as minimal, maximal, and median ones, and also as reductive, established, and mixed theories. Reconstruction of traditionalists' account shows despite of differences among scholars' view, it is possible to accept religious science in a reductive approach based on sacred science, and traditional sciences can be shown as examples of religious science. Particularly, it can be said, in Sayyed Hossein Nasr's view, sciences with Islamic attributes are realized, and they have to be recognized in contemporary age; in other words, Islamic sciences must be revived.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious science
  • Traditionalism
  • Sacred Science
  • Sayyed Hossein Nasr
  • Frithjof Schuon
  • Rene Guenon
باربور، ایان (1379)، علم و دین، ترجمة بهاءالدین خرمشاهی، تهران: دفتر نشر دانشگاهی.
باقری، خسرو (1382)، هویّت علم دینی، تهران: سازمان انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بکار، عثمان (1385)، تاریخ و فلسفة علوم اسلامی، ترجمة محمدرضا مصباحی، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
بینامطلق، محمود (1377)، «اقتراح (گفت­وگو در خصوص سنّت­گرایی)»، نقد و نظر، ش3و4.
جوادی آملی، عبدالله (1377)، شریعت در آینة معرفت، قم: مرکز نشر اسراء.
خسروپناه، عبدالحسین (1388)، مسائل جدید کلامی، قم: مرکز بین­المللی ترجمه و نشر المصطفی.
شوئون، فریتیوف (1383ـ­الف)، اسلام و حکمت خالده، ترجمة فروزان راسخی، تهران: هرمس.
همو (1383ـ­ب)، شناخت اسلام، ترجمة ضیاءالدین دهشیری، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
همو (1384)، عقل و عقلِ عقل، ترجمة بابک عالیخانی، تهران: هرمس.
گلشنی، مهدی (1380)، از علم سکولار تا علم دینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گنون، رنه (1378)، بحران دنیای متجدّد، ترجمة ضیاءالدین دهشیری، تهران: امیرکبیر.
همو (1384)، سیطرة کمیّت و علائم آخر الزمان، ترجمة علی­محمّد کاردان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ملکیان، مصطفی (1381)، راهی به رهایی، تهران: نگاه معاصر.
نصر، سیدحسین (بی­تاـ­الف)، علم در اسلام، ترجمة احمد آرام، تهران: مؤسسة نشر کتاب­های جیبی.
همو (بی­تاـ­ب)، علم و تمدّن در اسلام، ترجمة احمد آرام، تهران: خوارزمی.
همو (1371)، معارف اسلامی در جهان معاصر، تهران: مؤسسة نشر کتاب­های جیبی.
همو (1377)، «جهان­بینی اسلامی و علم جدید»، ترجمة ضیاء تاج­الدین، فصلنامة فرهنگ، ش3.
همو (1379)، نیاز به علم مقدس، ترجمة حسن میانداری، تهران: مؤسسة فرهنگی طه.
همو (1385ـ­الف)، معرفت و معنویت، ترجمة انشاءالله رحمتی، تهران: پژوهش و نشر سهروردی.
همو (1385ـ­ب)، اسلام و تنگناهای انسان متجدّد، ترجمة انشاءالله رحمتی، تهران: پژوهش و نشر سهروردی.
همو (1385ـ­ج)، قلب اسلام، ترجمة محمدصادق خرازی، تهران: نشر نی.
همو (1386ـ­الف)، اسلام سنتی در دنیای متجدد، ترجمة محمد صالحی، تهران: نشر و پژوهش سهروردی.
همو (1386ـ­ب)، در جست­وجوی امر قدسی، به کوشش رامین جهانبگلو، ترجمة مصطفی شرآیین، تهران: نشر نی.
همو (1386ـ­ج)، دین و نظم طبیعت، ترجمة انشاءالله رحمتی، تهران: نشر نی.
همو (1386ـ­د)، معرفت جاودان، به کوشش سیدحسن حسینی، ترجمة رضا ملیح، تهران: مهرنوش.
نصیری، مهدی (1381)، اسلام و تجدّد، تهران: کتاب صبح.