پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

معرفت شناسی کلاسیک و معرفت شناسی جهان سومی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه تربیت معلم، تهران، ایران

چکیده

معرفت­شناسی کلاسیک، بی­گمان هویتی باورمحور دارد و به طور عمده، به موضوع ذهن وقوای ذهنی شناسنده، نسبت باورهای اوبا عالَم خارج، میزان واقع نمایی آن­ها، قلمرو و درجات معرفت، چگونگی دستیابی به توجیه معرفتی و یقین، و ستیز با شکاکیت می­پردازد. همین ویژگی، سبب شده است تا گروهی، آن را معرفت­شناسی فردگرایانه و درون­گرایانه بدانند و برنامه­ی پژوهشی آن را در رسیدن به معرفت عینی و غیرشخصی، ناکام بپندارند. کارل ریموند پوپر، یکی از همین کسانی است که معرفت­شناسی­های مبتنی بر توجیه باورها و حالت ذهنی را غیرعینی و به اصطلاح خویش، جهان دومی می­داند که هیچ سخن در خور توجهی برای حل مسأله­ی مهم چگونگی رشد و تحول معرفت عینی و علمی ندارد. نگارنده­ی این نوشتار، نخست به برخی از ویژگی های معرفت­شناسی کلاسیک در دو سنت اسلامی و غربی اشاره می­کند و سپس، به بررسی ونقد معرفت­شناسی جهان سومی پوپری می­پردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Classic and the Third World Epistemology

نویسنده [English]

  • Morteza Fathi Zadeh

Assistant professor of Tarbiat Moalem University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Undoubtedly, the nature of classic epistemology is belief-oriented and mainly discusses about the following subjects: mind and the subject mental abilities, his believes relations to the external world, their extent of objectivity, scope and stages of knowledge, way of reaching to the epistemic justification and certainty and fighting skepticism. Because of these characteristics, some call it as individualistic and internalistic epistemology, which its research program can not reach to objective and impersonal knowledge. Carl Raimund Popper is one of the thinkers who know epistemologies based on justification of beliefs and subjective state as nonobjective and so-called second world epistemology which does not any justifiable argument for the problem of progress and development of objective and scientific knowledge. The author in this essay discusses some of characteristics of classic epistemology in Islamic and western tradition and then studies and criticizes Popperian third world epistemology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • classic epistemology
  • scientific epistemology
  • justification
  • epistemic objectivity
  • Popper

-

ابن سینا، حسین بن عبدالله (1938)، نجات، قاهره: مطبعۀ السعادۀ.
ــــــــ (1960)، الاشارات والتنبیهات، قاهره.
باقلانی، ابوبکر (1985)، تمهید الاوائل، مؤسسات الکتب الثقافیه.
 پوپر، کارل (1374) شناخت عینی، ترجمه­ی احمد آرام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ــــــــ (1370) منطق اکتشاف علمی، ترجمه­ی حسین کمالی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
جوینی، ابوالمعالی (1985)، کتاب الارشاد فی قواصع الادلۀ فی اصول الاعتقاد، ویراسته­ی اسعاد تمیم، بیروت: مؤسسۀ الکتب الثقافیۀ .
غزالی (1944)، المستصفی، قاهره: المطبعۀ الامیریۀ، ج1.
ــــــــ (1961)، معیار العلم، قاهره: دارالمعارف.
فرا، ابویعلی (1980)، العدۀ فی اصول الفقه، قاهره: مؤسسۀ الرسالۀ.
Fumerton, Richard (1994), "The Internalism / Externalism controversy", in Ernest Sosa ed., Knowledge and justification, vol. 1, USA: Dartmouth publishing company.
Haack, Susan (1995), Evidence and Enquiry, USA: Blackwell publishers Inc.
Hume, David (1939), An Enquiry Concerning Human understanding, in Edwing A. Butt , ed., The English philosophers from Bacon To Mill, New York: Random Hous.
Kant, Immanuel (1965), critique of pure reason, trans. Kemp smith , New York: martens press.
Locke, John (1939) , An Essay Concerning Human understanding , in Edwing A. Burtt, ed., The English Philosophers From Bacon To Mill, New York: Random ous.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 1، شماره 2 - شماره پیاپی 2
آبان 1382
صفحه 45-71