پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

تحلیل فلسفی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه دانشکده الهیات دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

چکیده

     مقاله حاضر از دو بخش تشکیل گردیده است. در بخش اول که قسمت اصلی مقاله را تشکیل می دهد  و طبعاً هم از اهمیت بیشتری برخوردار است و هم دارای تفصیل بیشتری است، تحلیل فلسفی از منظر فیلسوفان غربی مورد بررسی قرار گرفته است. در این بخش سه قسم تحلیل فلسفی معرفی خواهد شد. تحلیل تجزیه ای1، تحلیل بازگشتی2و تحلیل تفسیری3. تحلیل تجزیه ای عبارت است از هر نوع روشی در تحقیق که مبتنی است بر کاویدن یک کل و مرکب -همچون مرکبهای مفهومی- به گونه ای که توجه به اجزاء و نشان دادن نحوة ترکیب آنها با یکدیگر، تصدیق به گزارة مشتمل بر حکم آن کل را امکان پذیر می سازد. تحلیل بازگشتی عبارت است از بررسی کلیة مقدماتی (قریب و بعید) که در یک استدلال مرکب، نهایتا منجر به اثبات یک گزارة معین می گردد. تحلیل تفسیری آن است که با تفسیر یک یا چند گزاره یا مفهوم بتوان صدق و حقانیت یک گزارة معین را نشان داد.
     در بخش دوم نشان داده شده است که فیلسوفان مسلمان در مباحث خویش، از هر سه قسم تحلیل بهره  برده اند و بر خلاف بعضی مشربهای فلسفی غربی، روش تحلیل فلسفی خود را در هیچیک از آنها منحصرنکرده اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Philosophical analysis

نویسنده [English]

  • Reza Mohammadzadeh

Assistant professor at Department of philosophy at Faculty of Theology, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

چکیده [English]

This article is divided into two parts . In the first philosophical analysis is discussed from view-point of western philosophers . They present three type of philosophical analysis : Decompositional analysis , Regressive analysis and Interpretational analysis . decopositional analysis is a method of investigation of the sort that based on exploration of one hole - like conceptional ones - so that to pay attention to its parts and the way of its combination make the attestation of the proposition it included possible . Regressive analysisis the examination of the all ( near and far ) premises of one combined arguments that finally leads to confirmation of given proposition . interpretational analysis is the interpration of one or more propositions or concepts , by means of wich the truth of given proposition can be shown . in the second part , it is pointed out that muslim philosophers have used of these three types of analysis .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Philosophical analysis
  • Decompositional analysis
  • Regressire analysis
  • Interpretational analysis

  1. ابن سینا(1403ق)، الاشارات و التنبیهات، دفتر نشر کتاب، ط2.

    ابن سینا، الشفاء، به کوشش ابراهیم مدکور، بیروت، الموسسه الجامعیه للدراسات و النشر، بخش منطق، جلد سوم، کتاب البرهان.

    تفتازانی، مسعود بن عمر(1401ق)، شرح المقاصد» لاهور، دار المعارف النعمانیه.

    حلی، حسن بن یوسف(1338ش)، ایضاح المقاصد فی شرح حکمة عین  القواعد، تهران، دانشگاه تهران.

    صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الاربعة، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ط3.

    همو» رسائل، سنگی.

    همو(1313ق)» شرح الهدایة الأثیریة، سنگی، تهران.

    همو(1363ش)» المشاعر، به کوشش هنری کوربن، تهران، کتابخانه طهوری.

    فخر رازی، محمد بن عمر(1411ق)، المباحث المشرقیة، قم، انتشارات بیدار.

    قطب الدین الرازی، شرح رسالة الشمسیة، بیروت، شرکة شمس المشرق.

    قطب الدین شیرازی، محمود بن مسعود(1369ش)،درة التاج، به کوشش سید محمد مشکوة، تهران، انتشارات حکمت.

    لاهیجی، عبدالرزاق، شوارق الالهام، اصفهان، مکتبه المهدوی.

    نصیر الدین طوسی(1367ش)» اساس الاقتباس، به کوشش مدرس رضوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

    محمد بن محمد(1407ق)، تجرید العقائد (در ضمن کشف المراد) مؤسسه النشر الاسلامی، قم.

    نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد(1410ق)، منطق التجرید (در ضمن الجوهر النضید)، قم، انتشارات بیدار، ط3. 

    1. Aristotle (1925), Nicomachean Ethics, tr. W.D. Ross, rev. J.L. Ackrill and J.O. Urmson, Oxford: Oxford University Press, 1980; repr. in CW(The Complete Works of Aristotle, 2 vols., ed. J. Barnes, Princeton: Princeton University Press, 1984), II, 1729-1867; also tr. H. Rackham, in AL, XIX [III, 3: geometrical analysis].
    2. ___(1912- 1954), Parts of Animals, tr. W. Ogle, in WA(The Works of Aristotle Translated into English, 12 vols., Oxford: Oxford University Press), repr. in CW, I, 994-1086; also tr. A.L. Peck, in AL(Aristotle, Loeb Classical Library, 23 vols., Cambridge, Mass.: Harvard and London: Heinemann ) , XII [I, 2-3: critique of method of division].
    3. _____ (1993), Posterior Analytics, tr. J. Barnes, 2nd ed., Oxford: OxfordUniversity Press.
    4. ____ (1980), Prior Analytics, tr. R. Smith, Indianapolis: Hackett; also tr. A.J. Jenkinson, WA, I, 1928, repr. in CW, I, 39-113; also tr. H. Tredennick, in AL, I, 1938.
    5. ____  (1928), Sophistical Refutations, tr. W.A. Pickard-Cambridge, in WA, I, 1928, repr. in CW, I, 278-314; also tr. E.S. Forster, in AL, III, 1955 [16: geometrical analysis].
    6. Arnauld, Antoine and Nicole, Pierre (1662), LAT,(La Logique ou l’Art de penser, Paris: Savreux, 1st ed.), ed.p.233{ and tr. as Logic or the Art of Thinking, based on the 5th ed. of 1683, by Jill Vance Buroker, Cambridge: Cambridge University Press, 1996; also tr. as The Art of Thinking, based on the 6th ed. of 1685, by J. Dickoff and P. James, Indianapolis: Bobbs-Merrill, 1964 [known as the Port-Royal Logic; I, chs. 13-14, II, ch. 16: defs.; IV: ‘On Method’, esp. chs. 2-3 on analysis and synthesis]}.
    7. Bacon, Robert (1979), SyncategoremataEd. H.A.G. Braakhuis, De 13de eeuwse tractaten over syncategorematische termen , I : Inleidende Studie, Meppel, Leiden.
    8. Buridan, John, Summulae de Dialectica (2001), tr. Gyula Klima, New Haven: Yale University Press [Treatise 6, ch. 3: interpretation as ‘exposition’; Treatise 8: division, definition and demonstration; Treatise 9: sophisms].
    9. Byrne, Patrick H. (1997), Analysis and Science in Aristotle, StateUniversity of New York Press.
    10. Copenhaver, Brian P. and Schmitt, Charles B. (1992), Renaissance Philosophy, Oxford: OxfordUniversity Press.
    11. Descartes, René, The Philosophical Writings of Descartes, 3 vols., ed. & tr. J. Cottingham et al., Cambridge: Cambridge University Press,I.
    12.  ____ (1954), "Rules for The Direction Of The Mind." Descartes Philosophical Writings. Translated by Elizabeth Anscombe and Peter Thomas Geach. Thomas Nelson and Sons Ltd. London.
    13. ____ (1984), The Philosophical Writings of Descartes, 3 vols., ed. & tr. J. Cottingham et al., Cambridge: Cambridge University Press,  Vol. 2
    14. ____ (1909- 1914), Discourse on Method. Vol. XXXIV, Part 1. The Harvard Classics. New York: P.F. Collier & Son, 1909–14; Bartleby.com, 2001.
    15. 30.     Frege, Gottlob (1879), BS, Begriffsschrift, eine der arithmetischen nachgebildete Formelsprache des reinen Denkens, Halle: L. Nebert.
    16. ____(1884), Die Grundlagen der Arithmetik, eine logisch mathematische Untersuchung über den Begriff der Zahl, Breslau: W. Koebner, tr. as:  The Foundations of Arithmetic by J.L. Austin, with German text, 2nd ed., Oxford: Blackwell, 1953.
    17. Gilbert, Neal W. (1960), Renaissance Concepts of Method, New York: ColumbiaUniversity Press, ch. 5.
    18. Hacker, P.M.S. (1986), Insight and Illusion, rev. ed., Oxford: OxfordUniversity Press; 1st ed. 1972.
    19. Hobbes, Thomas, De Corpore (1655), in: The English Works of Thomas Hobbes, 11 vols., ed. William Molesworth, London: John Bohn, 1839-45; repr. Aalen, 1962, , Vol. 1.
    20. Jardine, Nicholas (1988), ‘Epistemology of the sciences’, in Schmitt and Skinner 1988.
    21. Klima, Gyula (2001), ‘Introduction’ to BuridanSD, New Haven: YaleUniversity Press.
    22. Kretzmann, Norman (1982), ‘Syncategoremata, exponibilia, sophistimata’, in Kretzmann et al.
    23. Leibniz (1973), Philosophical Writings, ed. and tr. Mary Morris and G.H.R. Parkinson, London: J.M. Dent and Sons Ltd.
    24. ____ (1966), Logical Papers, tr. and ed. G.H.R. Parkinson, Oxford: OxfordUniversity Press.
    25. Leibniz, ‘Meditations on Knowledge, Truth, and Ideas’, 1684 in Philosophical Essays, ed. and tr. Roger Ariew and Daniel Garber, Indianapolis: Hackett, 1989.
    26. ____, New Essays on Human Understanding, 1703-5, first publ. 1765, tr. and ed. P. Remnant and J. Bennett, Cambridge: Cambridge University Press, 1981.
    27. Locke, John (1975), EHU, An Essay concerning Human Understanding, 4th ed., ed. P.H. Nidditch, Oxford: Oxford University Press.
    28. Malcolm, Norman (1986), Nothing is Hidden: Wittgenstein’s Criticism of his Early Thought, Oxford: Blackwell.
    29. Ong, Walter J. (1958) Ramus, Method, and the Decay of Dialogue, Cambridge, Mass.: HarvardUniversity Press.
    30. Pappus of Alexandria (1875-8), Pappi Alexandrini Collectionis quae supersunt, 3 vols., ed. F. Hultsch, Berlin: F. Weidmann [634-6: analysis and synthesis; tr. in Hintikka and Remes 1974, 8-10; Heath E, I, 138-9; Thomas 1941].
    31. Peter of Spain (1990),  Tractatus exponibilium (Treatise on Exponible Propositions), ed. and trans. J. Spruyt, Peter of Spain on Composition and Negation, Nijmegen:Ingenium.
    32. Plato, Meno, tr. J.M. Day, in Day (1994); also tr. W.K.C. Guthrie, in Protagoras and Meno, Harmondsworth: Penguin, 1956, 80 d-e; also tr. W.R.M. Lamb, PL, II, 1924.
    33. Russell, Bertrand (1974), ‘The Regressive Method of Discovering the Premises of Mathematics’, in: Essays in Analysis, ed. D. Lackey, London:Allen & Unwin, 272-83; paper orig. given in 1907.
    34. Ryle, Gilbert (1966), Plato’s Progress, Cambridge: Cambridge University Press [ch. IV: ‘Dialectic’].
    35. Strawson, P.F (1992), Analysis and Metaphysics: An Introduction to Philosophy, Oxford: OxfordUniversity Press.
    36. Wallace, William A. (1992a), Galileo’s Logic of Discovery and Proof: The Background, Content, and Use of His Appropriated Treatises on Aristotle’s Posterior Analytics, Dordrecht: Kluwer.
    37. _____ (1992b), Galileo’s Logical Treatises: A Translation, with Notes and Commentary, of His Appropriated Latin Questions on Aristotle’s Posterior Analytics, Dordrecht: Kluwer [‘Treatise on Foreknowledges and Foreknowns’ and ‘Treatise on Demonstration’].
    38. Wittgenstein, Ludwig (1978), Philosophical Investigations, 3rd ed., tr. G.E.M. Anscombe, Oxford: Blackwell; 1st ed. 1956.
    39. Wittgenstein, Ludwig (1922), Tractatus Logico-Philosophicus, tr. C.K. Ogden, London: Routledge;  tr. D.F. Pears and B. McGuinness, London: Routledge, 1961, 1974
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 2
آبان 1383
صفحه 67-99