پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

ویتگنشتاین: معنا، کاربرد و باور دینی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

 ویتگنشتاین در دورة دوم حیات فلسفی خود، با توجه به کاربرد کلمات برای شناخت معنای آنها و با تأکید بر تنوع کاربردهای زبان و کثرت بازیهای زبانی، معتقد است که بازیهای مختلف زبانی از نحوه‌های حیات گوناگون نشئت می‌گیرند و هر نحوه‌ای از حیات دارای زبان خاص خود است. گفتار دینی هم یک بازی زبانی مستقل با زبانی یکتاست که در نحوه‌ای از حیات حک شده است و قواعد و منطق خاص خود را دارد. بنابراین، مفاهیم و گزاره‌های دینی در درون بازی زبانی دین معنا می‌یابد و زبان دینی فقط برای کسانی که در نحوة حیات دینی شرکت دارند، قابل فهم است. از نظر ویتگنشتاین، کاربرد زبان در بیان باورهای دینی، به هیچ وجه، شباهتی با کاربرد آن در اظهار امر واقع ندارد. باور دینی، استفاده از یک «تصویر» است؛ تعهدی راسخ و تزلزل‌ناپذیر است که کل زندگی فرد را نظم و نَسَق می‌بخشد و مبتنی بر شواهد و دلایل نیست. از این رو نه از جانب علم و فلسفه مددی می‌یابد و نه هرگز گزندی می‌بیند.
 در این مقاله با بیان ماهیت زبان در اندیشة فلسفی ویتگنشتاین و توضیح مفاهیم «نحوه‌های حیات» و «بازیهای زبانی»، و بیان رسالت فلسفه در این خصوص، بر معنای باور دینی و قیاس‌ناپذیری آن با باورهای دیگر و در نتیجه، بر یکتایی زبان دینی و استقلال گفتار دینی با بازی زبانی دین تأکید و برخی از مبانی فلسفی «ایمان‌گرایی ویتگنشتاینی» معرفی شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Wittgenstein: Meaning, Usage, and Religious Belief

نویسنده [English]

  • Mohammad Hosein Mahdavi Nijad

PhD student of Philosophy and Theology, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

چکیده [English]

In his second phase of philosophical life, Wittgenstein held that different language games emanate from different forms of life, and every form of life has its own language. He came to this conclusion by considering the use of words toward knowing their meanings, and emphasizing the diversity of language usage and the multiplicity of language games. Religious discourse is an independent language game with a unique language engraved on a form of life, and has its own principles and logic. Therefore, religious concepts and propositions gain meaning in the language game of religion, and religious language is understandable just for those who share one and the same form of religious life.
According to Wittgenstein, using language in expressing religious beliefs is not similar to using it in showing facts at all. Religious belief is using an image. It is a firm and unshakable obligation which regulates the whole life of an individual and is not based on arguments or evidence. Thus it is neither supported nor harmed by science and philosophy.
 Elucidating the nature of language in the philosophical thought of Wittgenstein, explaining the concept of "forms of life" and "language games", and showing the role of philosophy in this regard, the present article emphasizes the meaning of religious belief and its incomparability with other beliefs, thus emphasizing the uniqueness of religious language, and the independence of religious discourse through the language game of religion. It also introduces some philosophical foundations of Wittgensteinian fideism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : language
  • use
  • meaning
  • language game (of religion)
  • form of life (religious)
  • religious discourse
  • religious belief
  • religious
  • language
  • Wittgenstein
اکبری، رضا (1378)، «از بازی زبانی تا باور ایمانی؛ از نزاکتاتوس تا دربارة یقین»، نامه فلسفه، ش7.
تالیا فرّو، چارلز (1382)، فلسفه دین در قرن بیستم، ترجمه انشاء الله رحمتی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی، چاپ اول.
کیوپیت، دان (1380)، دریای ایمان، ترجمه حسن کامشاد، تهران: طرح نو، چاپ دوم.
لاکوست، ژان (1376)، فلسفه در قرن بیستم، ترجمه رضا داوری اردکانی، تهران: انتشارات سمت، چاپ دوم.
مهدوی‌نژاد، محمدحسین (1382)، «نظریۀ تصویری زبان با تأکید بر لوازم معرفت‌شناختی آن»، نامه حکمت، ش 1.
هادسون، ویلیام دانالد (1378)، لودویگ ویتگنشتاین: ربط فلسفه او به باور دینی، ترجمه مصطفی ملکیان، تهران: انتشارات گرّوس، چاپ اول. 
Arrington, Robert L. and Addis, Mark (eds.) 2004), Wittgenstein and Philosophy of Religion, Lonon and New York: Routledge.
Austin, William Harvey (1976), The Relevence of Natural science to Theology, New York: The Macmillan press Ltd.
Biletzki, Anat and Matar, Anat (2003), "L Ludwig Wittgenstein", in Stanford Encyclopedia of Philosophy, ed. Edward N. Zalta, Stanford, C A: CSLI, Stanford university.
Black, Max (1986), "Wittgenstein's Language-games," in Ludwig Wittgenstein: Critical Assessments, vol.2, ed. Stuart G. Shanker, Wolfeboro, New Hampshire: Croom helm.
Davies, Brain (ed.) (2003), Philosophy of Religion: A Guide to the subject, London and New York: Continuum.
Fogeling, Robert J. (1987), Wittgenstein, London and New York: Routledge & Kegan Paul.
Glock, Hans- Johann (1996), A Wittgenstein Dictionary, Oxford: Blackwell.
Id. (ed.) (2001) , Wittgenstein: A critical Reader, Oxford: Blackwell.
Gutting , Gary (1982), Religious Belief and Religious Skepticism, Notre Dame: University of Notre Dame press.
Hanfling, O. (1988), "Theories of Meaning: from Reference to use," in An Encyclopaedia of Philosophy, ed. G.H.R. Parkinson, Routledge.
Hick, John (1993), "Religious Realism and Non-Realism", in Disputed Questions in Theology and the Philosophy of Religion, ed. John Hick, New Haven, Conn.: Yale university press.
Kenny, Anthony (ed.) (1994) , The Wittgenstein Reader, Oxford: Blackwell.
Lycan, William G. (2000), Philosophy of Language: A contemporary Introduction, London and New York: Routledge.
Malcolm, Norman (1997), Wittgenstein: A Religious Point of View, London: Routledge.
Id. (1958), Ludwig Wittgenstein: A Memoir, London: Oxford university press.
Id. (1994), "The Groundlessness of Belief," in Philosophy of Religion: An Anthology, ed. Louis p. pojman, California: Wadsworth publishing company.
Id. (1967), " Wittgenstein, Ludwig Josef Johann," in The Encyclopedia of Philosophy, vol. 7-8, ed. Paul Edwards, New York: Macmillan publishing company.
Pitcher, George (1985), The Philosophy of Wittgenstein, India: Prentice – Hall.
Sherry, Patrick (1977), Religion, Truth and Language – Games, New York: The Macmillan press Ltd.
Sluga, Hans and Stern, David G. (eds.) (1996), The Cambridge Companion to Wittgenstein, Cambridge: Cambridge university press.
Stiver, Dan R. (1996) , The Philosophy of Religious language: sign, symbol and story, Oxford: L. Blackewll.
Wittgenstein , Ludwig (1958), The Blue and Brown Books, Oxford: Blackwell.
Id. (1966), Lectures and conversations on Aesthetics, Psychology and Religious Belief, ed. Cyril Barret, Oxford: Blackwell.
Id. (1967), Zettel, ed. G.E.M Anscombe and G.H. Von wright, trans, G.E.M. Anscombe, Oxford: Blackwell. (References and to sections).
Id. (1969a), Tractatus Logico – Philosophicus, trans. D.f. pears and B.f. McGuinnes, London: Routledge & Kegan paul. (Refernces are to unmberad sections).
Id. (1969b), on Certainty, ed. G.E.M. Anscombe and G.H. von wright, trans. D. Paul & G.E.M. Anscombe, Oxford: Blackwell. (References and to sections).
Id. (1973), Philosophical Investigations, 3rd edn, ed. G.E.M. Anscombe and R. Rhees, trans. G.E.M. Anscombe, Oxford: Blackwell.(References are to sections of part I).
Id. (1974), Philosophical Grammer, ed. Rush Rhees, trans. Anthony Kenny, Oxford: Blackwell, (References are to sections).
Id. (1980), Culture and Value, ed. G.H. von wright in collaboration with H. Hyman, trans. Peter Winch, Oxford: Blackwell. 
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1384
صفحه 69-104