تفاوت روش سهروردی و ملاصدرا در ابطال تناسخ

شناسنامه علمی شماره

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف و علوم انسانی دانشگاه صنعتی امیر کبیر، تهران، ایران

2 استاد گروه فلسفه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

با مراجعه به آثار سهروردی با هشت استدلال تناسخیان مواجه می‌شویم که سهروردی به چهار استدلال پاسخ داده و وجه عدم اعتبار یا عدم درستی آن‌ها را نشان داده، در حالی که ملاصدرا با تفصیل به ابطال استدلال‌های تناسخیان پرداخته است. به نظر می‌رسد که سهروردی با تکیه بر مبانی فلسفی خود، نظریة تناسخ را نظریه‌ای ضعیف و نادرست قلمداد کرده و همین امر سبب اجمال در نقد استدلا‌ل‌های تناسخیان در آثار او گشته است. در این مقاله علاوه بر توضیح تفاوت روش ملاصدرا و سهروردی در ابطال تناسخ، دیدگاه کسانی که با استناد به برخی عبارت‌های سهروردی درصدد تناسخی قلمداد کردن او برآمده‌اند، مورد نقد قرار می‌گیرد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Difference between Suhrawardi and Mullasdra's Method in Abolition of Reincarnation

نویسندگان [English]

  • Eskandar Esfandiari 1
  • Qholamhosein Ebrahimi Dinani 2

1 Assistant Professor at the Department of Teachings and Humanities, Amirkabir University of Technology, Tehran, Iran

2 Professor at the Department of Philosophy, Faculty of Literature, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

The theory of reincarnation, after entering to the realm of Islamic thought, and from the first Hijry century appeared as one of the forms of immortality and some of metempsychosists and extremists supported it. As reincarnation was in contrast with the Islamic foundations and doctrins, Islamic thinkers attempted to refuse in three fields of theology, mysticism and philosophy through direct and indirect method. In the indirect method, they first tried to prove resurrection, so that reincarnation would be rejected . But in the direct method, they tried to reject the proofs of metempsychosists. to do this, it was essential to know all about their reasons and thoughts as well as having stable foundations to reject it. Among the Islamic thinkers, suhrawardi and mullasadra tried to refuse reincarnation according to illuminated and transcendental principles, but there are visible differences between their rejection methods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • reincarnation
  • metempsychosists
  • extremists
  • Suhrawardi
  • Mullasadra
  • transcendental theosophy
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1364)، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، تهران: انتشارات حکمت.
ابن‌کمونه (1375)، «التنقیحات فی شرح التلویحات»، پایان نامه دکتری، تصحیح سید حسین سیدموسوی، تهران: دانشگاه تهران.
دشتکی، منصور (1382)، اشراق هیاکل النور، تقدیم و تحقیق علی اوجبی، تهران: مرکز نشر میراث مکتوب.
سهروردی، یحیی (1380)، «پرتونامه»، در: مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج3، صص2-81، تصحیح و مقدمه سید حسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم.
همو (1380)، «التلویحات»، در: مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج 1، صص2-121، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم.
همو (1380)، «حکمة الاشراق» در: مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج2، صص 15-271، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم.
همو (1380)، «المشارع و المطارحات» در: مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج1، صص194-506، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران: پ‍‍‍ژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم.
همو (1380)، «المقاومات» در مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج1، صص124-192، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران: پ‍‍‍ژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم.
شهرزوری، شمس‌الدین محمد(1372)، شرح حکمة الاشراق، تصحیح حسین ضیایی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
همو (1385)، رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقائق الربانیة، تصحیح و مقدمه نجفقلی حبیبی، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، چاپ سوم.
شیرازی، قطب‌الدین محمود بن مسعود (بی‌تا)، شرح حکمة الاشراق، قم: انتشارات بیدار.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (بی‌تا)، تعلیقات علیشرح حکمة الاشراق، قم: انتشارات بیدار.
همو (1346)، الشواهد الربوبیة، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: دانشگاه مشهد.
همو (1366)، تفسیر القرآن الکریم، مقدمه محسن بیدارفر، قم: بی‌نا.
همو (1379)، الحکمة المتعالیة فی الاسفارالعقلیة، ج9، قم: منشورات مصطفوی.
همو (1381)، المبدأ و المعاد، تصحیح محمد ذبیحی و جعفرشاه نظری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.