شناسنامه علمی شماره

نویسندگان

• محمد تقی کرمی ¹
• آیت الله سید حسن سعادت مصطفوی ²

¹ استادیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، تهران، ایران

² دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه امام صادق (علیه السلام)، تهران، ایران

چکیده

برهان صدیقین ابن‌سینا برای اثبات وجود خدا، یکی از مقبول‌ترین براهین اثبات وجود خدا محسوب می‌شود. یکی از چالش‌های مطرح در مورد این برهان، بحث از لمّی بودن یا إنّی بودن آن است. بر اساس یک برداشت مشهور و سنتی از کلمات ابن‌سینا، برهان إنّی مفید یقین نیست و لذا در مسئلة اثبات وجود خدا کارآمدی ندارد. اقامة برهان لمّی نیز برای خداوند ممکن نیست؛ زیرا در برهان لمّی، سیر از علت به معلول صورت می‌گیرد و خداوند علت ندارد. برای برون‌رفت از این معضله، برخی این برهان را نوعی برهان إنّی دانسته‌اند که در آن سیر از ملازمات عامه برای اثبات مطلوب صورت می‌گیرد و لذا یقین‌آور است. گروه دوم این برهان را برهان شبه لمّی دانسته‌اند، و برخی نیز به لمّی بودن این برهان اعتقاد دارند.
در این مقاله، تلاش شده است از إنّی بودن برهان مورد بحث دفاع شود. إنّی دانستن این برهان، با مبانی فلسفی ابن‌سینا سازگار است و برهان إنّی نیز از نظر ابن‌سینا یقین‌آور است. البته کلمات ابن‌سینا دربارة إنّی بودن یا لمّی بودن براهین خداشناسی به طور عام و برهان صدیقین به شکل خاص، ‌قدری متعارض است. اما شاید بتوان با توجه به مبانی ابن‌سینا، ‌این تعارضات را برطرف کرد. 

کلیدواژه‌ها

• برهان صدیقین
• برهان لمّی
• برهان إنّی
• برهان شبه لمّی

20.1001.1.22286578.1387.6.2.1.4

عنوان مقاله [English]

Avicenna's Ṣeddῑqῑn demonstration: a demonstration quid and having certain conclusion

نویسندگان [English]

• Mohammad Taqi Karami ¹
• Ayatollah Sayyed Hasan Saādat Mostafavi ²

¹ Assistant Professor at the Department of Philosophy, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

² Associate Professor at the Department of Philosophy and Kalam, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Avicenna's Ṣeddῑqῑn demonstration is regarded as one of the most acceptable arguments for proving the existence of God. Being a demonstratio propter quid (al- burhān al- innῑ) or demonstratio quia (al- burhān al- limmῑ) is a known challenge on this argument. According to some famous readings of Avicenna's expressions, demonstratio quia does not lead us to certainty and therefore is useless for proving the existence of God. On the other hand, there is no way to prove the existence of God using demonsteratio propter quid because God does not have any cause. Some scholars for getting rid of this problem claimed that this argument is an especial kind of demonstratio quid that the conclusion is proved by common dependencies (al- mulāzimāt al- ā̒ mmah) and so gives us certainty. Some other scholars believe that this argument is quasi demonstratio propter quid (shibh al- limm) and there are some scholars that take it as a demonstratio propter quid. This article attempts to defend this argument as a demonstratio quia. Avicenna regarded the conclusion of demonstratio quia certain although there is a kind of inconsistency in Avicenna's words in the realm of theological demonstration generally and Ṣeddῑqῑn demonstration in particular. Regarding this demonstration as demonstratio quia or demonstratio propter quid it is possible to remove this inconsistency applying Avicenna's philosophical principles.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ṣeddῑqῑn Demonstration
• Demonstratio Quia
• Demonstratio Propter Quid
• Quasi Demonstratio Propter Quid