پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

اعتبار و حقیقت در اخلاق، افتراق و اشتراک اخلاق طباطبایی و اخلاق ویتگنشتاین متقدم

شناسنامه علمی شماره

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران،تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه غرب، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

در فلسفه‌ و کلام‌ اسلامى‌ واژة اعتباری‌ کاربرد پردامنه‌ای‌ دارد. ظاهراً جز شهاب‌الدین‌ سهروردی‌ (از متقدمان‌) و محمدحسین‌ طباطبایى‌ (از متأخران‌)، کسى‌ فصلى‌ مستقل‌ در تبیین‌ اعتباریات‌ و چگونگی تمایز آن­ها‌ با دیگر مفاهیم‌ نگشوده‌ است‌. در مقالة حاضر، ذیل عنوان اعتباریات، فلسفة اخلاق طباطبایی به بحث گذاشته شده و از سه منظر وجود شناختی، دلالت شناختی و معرفت شناختی بررسی شده است. در نهایت نیز برای درک بهتر موضع طباطبایی، اشتراک و افتراق فلسفة اخلاق وی با فلسفة اخلاق لودیگ ویتگنشتاین طرح شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Convention and Reality in Ethics; Similarity and Dissimilarity between Tabatabaie’s Ethics and First Wittgenstein’s Ethical Position

نویسندگان [English]

  • Soroush Dabbagh 1
  • Hossein Dabbagh 2

1 Faculty Member of The Iranian Institute of Philosophy, Tehran, Iran

2 MA Student of Western Philosophy, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Within the islamic philosophy and theology traditions, the very idea of convention is largely discussed. Apparently, except suhrevardi and tabatabaie, nobody has discussed with regard to the concept ‘convention’, on its own. In this paper, tabatabaie’s ethical framework is discussed from the ontological, semantic and epistemological points of view. Finally, in order to shed light on tabatabaie’s view, the similarities and dissimilarities between his and wittgenstein’s ethical position is explored.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Convention
  • Ethics
  • Ontology
  • Semantic
  • Epistemology
  • Tabatabaie
  • Wittgenstein
ابن ­سینا (1371)، المباحثات‌، به‌ کوشش‌ محسن‌ بیدارفر، قم‌: بیدار.
حائری، مهدی (1384)، کاوش­های عقل عملی، تهران: مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
داوری، رضا (1363)، «ملاحظاتی در باب ادراکات اعتباری»، دومین یادنامة علامة طباطبایی، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
سبحانی، جعفر (1368)، حسن و قبح عقلی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
سروش، عبدالکریم (1366)، تفرّج صنع، تهران: انتشارات سروش.
همو [زیر نظر] (1360)، جاودانگی و اخلاق، یادنامة شهید مطهری، بی­جا: بی­نا، ج1.
همو (1358)، دانش و ارزش، تهران: انتشارات یاران.
همو (بی­تا)، «اعتباریات»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: بنیاد دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج13.
سهروردی، شهاب­الدین (1372)، مجموعة مصنفات‌ شیخ‌ اشراق‌، به‌ کوشش‌ هانری‌ کربن‌، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 3 مجلد.
دباغ، سروش (1387)، سکوت و معنا: جستارهایی در فلسفة ویتگنشتاین، تهران: صراط، ویراست دوم.
طباطبایی، محمدحسین (1385)، اصول فلسفه و روش و رئالیسم، مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری، تهران: انتشارات صدرا، ج2.
همو (بی­تا)، المیزان، قم: مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان، ج2.
کلانتری، عبدالحسین (1386)، معنا و عقلانیّت در آرای علامه طباطبایی و پیتر وینچ، قم: طه.
گرامی، محمدعلی (1359)، فلسفه: شناخت، اعتباریات، جهان­بینی، ایدئولوژی، قم: انتشارات امید.
ماونس، هاوارد (1379)، درآمدی بر رسالة ویتگنشتاین، ترجمة سهراب علوی­نیا، تهران: طرح نو.
مدرسی، محمدتقی (1360)، فلسفة ارزش­ها، قم: بی­نا.
مطهری، مرتضی (بی­تا)، نقدی بر مارکسیسم، تهران: انتشارات صدرا.
نراقی، آرش (1387)، «ملاحظاتی دربارة اختلاف آرای طباطبایی و مطهری در خصوص رابطة احکام حقیقی و اعتباری»، کتاب ماه فلسفه، شمارة 13.
نورمن ملکم و دیگران (1384)، ویتگنشتاین و تشبیه نفس به چشم، ترجمة ناصر زعفرانچی، تهران: هرمس.
ویتگنشتاین، لودویگ (1379)، «خطابه‌ای در باب اخلاق»، ترجمة مالک حسینی، فصلنامة فلسفی، ادبی، فرهنگی ارغنون، شمارة 16.
Ayer, J (1985), Wittgenstein, USA: The University of Chicago press.
Barrett, C (1991), Wittgenstein on Ethics and Religious Belief, UK & USA: Blackwell.
Hume, David (1969), A Treatise of Human Nature, Book ii, Ethics, Penguin Books.
Miller, A (2003), An Introduction to Contemporary Meta Ethics, Oxford: Clarendon press.
Smith, M (1997), "Realism", A Companion to Ethics, Singer, P (ed.), Oxford: Blackwell.
White, R (2006), Wittgenstein's Tractatus Logico-Philosophicus, London & New York: Continum.
Wittgenstein, L (1961), Tractatus Logico – Philosophicus, trans. Pears, D. and Mc Guinns, B., London and New York: Routleage and Kegan Paul, Revised Edition 1974.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 2
آبان 1388
صفحه 175-192