شناسنامه علمی شماره

نویسندگان

• خلیل پوستینی ¹
• بیوک علیزاده ²

¹ عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خرم آباد، خرم آباد، ایران

² استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

آنچه قابلیّت مقایسة آرای کرکگور و غزالی را فراهم می­سازد، رویکرد معترضانة این دو الهی­دان به تفسیر رایج از دین؛ و به طور خاص، به مسئلة معقولیّت باور دینی است. مخالفت کرکگور با نظام­های فلسفی پیش از خود، خصوصاً نظام هگلی مشهور است. دغدغة او، بیشتر متوجّه تأثیر نامطلوب این نظام­ها بر فهم زمانه از دین است. او، در مواجهه با مسئلة عقل و ایمان، با تکیه بر مبانی فلسفة وجودی خود، به ویژه این­همانی حقیقت و انفسیّت، جانب ایمان را می­گیرد. او تمام تلاش­هایی را که سعی در معقول نشان دادن باورهای دینی و کشاندن دین به حوزه پژوهش­های آفاقی دارند، بی­حاصل و حتّی مضر به حال دین و دین­داری می­داند. لذا می­توان کرکگور را یک ایمان­گرای افراطی دانست.
اما رویکرد غزالی به مسئلة عقل و ایمان، تقریباً با بسیاری از نظریه­های توجیه قابل تطبیق است. او، گاه یک عقل­گرا، حتی در حوزة تصوف، است؛ و گاه چنان جانب ایمان را می­گیرد که صرف تصدیق جازم را در حصول ایمان نجات­بخش می­داند. نگاه او، ناشی از توجّه خاصّ به تفاوت میان آدمیان است. او برای انسان­ها مراتبی قائل است که هر فرد از هر مرتبه، با توجّه به ظرفیّت و شاکلة وجودی خود، طریقی را برای رسیدن به ایمان و باور دینی برمی­گزیند. ازاین رو، ایمان عوام را به همان اندازه معقول و نجات­بخش می­داند که ایمان اهل فلسفه و تصوّف چنان است.

کلیدواژه‌ها

• عقل
• ایمان
• معقولیّت باور
• غزالی
• کرکگور

عنوان مقاله [English]

Rationality of Religious Faith, a Comparison between Ghazali and Kierkegaard’s Approach

نویسندگان [English]

• Khalil Poostini ¹
• Boyouk Alizadeh ²

¹ Faculty Member of Islamic Azad University, Khorramabad Branch, Khorramabad, Iran

² Assistant Professor at the Department of Philosophy and Kalam, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Ghazali and Kierkegaard can be compared in their critical attitude toward common interpretation of religion and specially toward problem of rationality of religion. Kierkegaard’s disagreement with philosophical system and particularly with Hegelion system is well-known. His concern was directed to negative effect of those system to understanding of religion. Confronting the problem of reason and faith, he held on faith and this with basing on his existential foundation particularly on identity of truth and subjectivity. He can be considered as a radical fideist because he take a negative stand against objective study of religion. according to him this kind of religious survey is useless and even dangerous for religion.
But Ghazali’s approach to problem of reason and faith roughly has correspondence with theories of justification. sometimes and even in mystical realm, he adheres rationalism and sometimes he is so fideist that the mere assertoric belief. In faith can be accepted. This variety in expression and argument refers to his doctrine about the differences between men. Accordingly they have differen capacities in gaining faith and religious belief and thus rationality of faith differs according to each one.

کلیدواژه‌ها [English]

• Reason
• Faith
• Rationality of Faith
• Ghazali
• Kierkegaard