پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

تاثیر فضایل و رذایل اخلاقی در معرفت الهی از دیدگاه ملاصدرا

شناسنامه علمی شماره

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه دین، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

نقش عواملی چون عواطف و احساسات، خواستههای پیشینی، گناهان و رذایل اخلاقی و ... در تکوّن معرفت، از دیرباز مورد توجّه فیلسوفان بوده است. ملاصدرا نیز با تلقّی خاصّی که دربارة معرفت الهی دارد و از سویی آن را مترادف با حکمت دانسته؛ و از سوی دیگر، تحقّق چنین معرفتی را مسبوق به تهذیب و استکمال نفس انسانی میانگارد، در حقیقت، موانع معرفت به خداوند را همان موانع حکمت و کمال انسانی معرفی میکند. بدین ترتیب، تقرّب به عالم قدس و دست­رسی به معرفت حضرت حقّ، در گرو تزکیة نفس و تهذیب اخلاق از زشتی‌ها، معاصی و رذایلی چون بخل، کبر، عجب، غیبت، حبّ جاه و ریاست، خصومت، شرب خمر، دروغ­گویی و ... و التزام به شریعت خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effects of Moral Virtues and Vices in Epistemological Status of Man in Mulla Sadra's Philosophy

نویسنده [English]

  • Javad Danesh

PhD Student of Philosophy of Religion, Islamic Azad University, Science and Research Branch,Tehran, Iran

چکیده [English]

The role played by emotions, feelings, passions and moral sins and vices in human knowledge is a lasting concern of philosophers. Considering the divine knowledge as synonymous with wisdom and taking the self-refinement and self-parification as a necessary background of for divine knowledge, Mulla Sadra holds that the factors preventing the divine knowledge and those preventing the human perfection and wisdom are the same. Accordingly the proximity to sacred world and grasping the divine knowledge depend upon self-disipline and moral purification from guilties and sins like avidity, pride, egoism, back bite, ambition, hostility, drinking wine, lying … and depend upon commitment to sharia (divine law).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divine knowledge
  • Self-purification
  • Knowledge of nature of things
  • Moral virtues and vices
  • Mulla Sadra
ابن ­سینا (1379)، التعلیقات، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه قم.
همو، (1404- الف)، البرهان من کتاب الشفاء، تحقیق ابوالعلاء عفیفی، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
همو (1404- ب)، الإلهیات من کتاب الشفاء، تصحیح سعید زاید و الأب قنواتی، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
احسائی، ابن ابی الجمهور (1405)، عوالی‌ اللئالی، قم: سیّدالشهداء، ج4.
آمدی، عبدالواحد (1366)، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دفتر تبلیغات حوزة علمیه قم.
حکیمی، محمدرضا و دیگران (1386)، الحیاة، ترجمۀ احمد آرام، قم: دلیل ما، چاپ نهم، ج1.
سید رضی (1415)، نهج البلاغة، تصحیح صبحی صالح، قم: اسوه.
زارعی سبزواری، عباس (1417)، تعلیقة نهایة‌ الحکمة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ چهاردهم.
غزالی، ابوحامد (بیتا)، احیاء علوم الدین، بیروت: دارالکتب العربی، ج8.
فارابی، ابونصر (1371)، التعلیقات‌‌، تحقیق جعفر آل­یاسین، تهران: حکمت.
کلینی، محمدبن یعقوب (1364)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه، چاپ سوّم، 6 مجلّد.
مجلسی، محمدباقر (1404)، بحار الأنوار، بیروت: مؤسسه الوفاء، ج56.
ملاصدرا (1358)، الواردات القلبیّة، تهران: انجمن حکمت و فلسفة ایران.
همو (1361)، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: بیدار، ج6 و ج7.
همو (1362- الف)، تفسیر آیة نور، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مولی.
همو (1362- ب)، الحاشیة علی الإلهیات، قم: بیدار.
همو (1363- الف)، تفسیر سوره اعلی، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مولی.
همو (1363- ب)، تفسیر سوره جمعه، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مولی.
همو (1363- ج)، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: بیدار، ج4.
همو (1363- د)، مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
همو (1366)، شرح اصول الکافی، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 4 مجلّد.
همو (1368)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة العقلیة، قم: مصطفوی، 9 مجلّد.
همو (1369)، أسرار الآیات‌، تصحیح محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
همو (1377)، المظاهر الالهیة، تصحیح سید جلالالدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم.
همو (1378)، رسالة فی الحدوث، تصحیح سیّد حسین موسویان، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
همو (1380)، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلال­الدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
همو (1382)، الشواهد الربوبیة، تصحیح سید جلال­الدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ سوم.
همو (1393)، التفسیر الکبیر، تصحیح سید عبدالله فاطمی، قم: مطبعة الحکمة، چاپ دوّم.
Augustine, Saint (1948), ''On Nature and Grace'', inBasic Writings of Saint Augustine, Ed. by Whitney J. Oates, New York: Random House Publisher, vol.1.
Augustine, Saint (1963), ''The Trinity'', in The Fathers of the church, translated by Stephen McKenna, Washington: The Catholic University of America Press, vol. 45.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1389
صفحه 77-100