شناسنامه علمی شماره

نویسنده

• محمد غفوری نژاد

استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

آیت‌الله میرزا محمدعلی شاه‌آبادی، از بنیان­گذاران نظریة فطرت در قرن اخیر به شمار می­رود. رهیافت شاه­آبادی به نظریۀ فطرت، درون­ دینی و احیاناً آمیخته با رویکرد ذوقی و عرفانی است. در عین حال، برخی از نظریه­پردازی­های وی از پشتوانۀ فلسفی و عقلانی برخوردار است. شاه­آبادی، با تمسّک به مقتضیّات فطرت انسانی، از طرق متعدّدی به اثبات خداوند و صفات کمالی او پرداخته است. تمسّک به فطرت عشق به کمال مطلق، فطرت افتقار، فطرت امکان، فطرت انقیاد، فطرت خوفیّه، فطرت امید، فطرت حبّ اصل و بغض نقص، از جمله طرقی است که شاه­آبادی بدین منظور پیموده است. اساس دو برهان فطرت افتقار و فطرت امکان، به ترتیب، میراثی صدرایی و سینوی است که شاه­آبادی با بیانی جدید، آن را ارائه کرده اما دیگر موارد، از نوآوری­های حکیم شاه­آبادی محسوب می­شود. به نظر می­رسد که بعضی از براهین شاه­آبادی، همچون برهان فطرت انقیاد، فطرت خوف و فطرت حبّ اصل و بغض نقص، از حیث صغروی، در گفتمان عقلانی و فلسفی قابل دفاع نیست؛ اما بعضی، همچون برهان فطرت عشق و فطرت امید، قابل اتکا بوده و مورد تمسّک برخی حکمای متأخّر قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

• نظریّة فطرت
• خداشناسی فطری
• برهان فطرت
• عشق
• امید
• انقیاد
• خوف
• شاه آبادی

20.1001.1.22286578.1390.9.2.2.6

عنوان مقاله [English]

The Role of Fitrah in the Argumentation for the Existence of God from Shahabadi's Perspective

نویسنده [English]

• Mohammad Ghafoorinezhad

Assistant Professor of University of Religions and Denominations, Qom, Iran

چکیده [English]

Ayatollah Mohammadali Shahabadi is of the founders of the theory of Fitrah (inborn disposition of human) in the last century. His approach to this subject is religious and mystical, but some of his theorizations are from philosophical and intellectual perspective. Shahabadi, resorting to characteristics of Fitrah, has proved existence of God and his attributes through various ways. Natural love to ultimate perfect, innate requirement, innate possibility, innate subjugation, innate scare, innate hope, innate love to the origin and hatred of deficiency are some of these ways. Most of these arguments are innovations of Shahabadi. I think that some of these proofs, such as the proof of subjugation, scare, love to the origin and hatred of deficiency cannot be defended in intellectual and philosophical discourse, but the others can be correct.

کلیدواژه‌ها [English]

• Theory of Fitrah
• Innate Knowldge of God
• Proof of Fitrah
• Love
• Hope
• Subjugation
• Scare
• Shahabadi