پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

مقایسة شرطیة پاسکال و اصل برائت

شناسنامه علمی شماره

نویسنده

استادیار دانشگاه تربیت معلم تهران، تهران، ایران

چکیده

اگر در صدق اعتقادات دینی دچار شکّ شویم، در عمل بین دین­داری و بی­دینی، باید کدام­ یک را انتخاب کنیم؟ پاسکال، با توجّه به منافع احتمالی بی­شماری که در دین­داری وجود دارد، به لزوم دین­داری رأی می­دهد. در نقطة مقابل، طبق مبنای قائلان به اصل برائت و تعمیم متعلّق شکّ آن که شامل شکّ در اعتقادات هم بشود، دین­داری الزامی نیست. به نظر می­رسد با توجّه به تنوع ادیان و تعارض احکام و عقاید آنان که هر یک دیگری را بر باطل می­داند، به هنگام شکّ در حقانیّت یک دین از بین ادیان، نه تنها عقل به برائت حکم می­کند بلکه احتیاط در بی­طرف ایستادن است. تنها راه درست، تأکید بر عقل نظری و اثبات عقلی متعلّقات ایمان است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Pascal’s Wager and the Principle of Acquittance

نویسنده [English]

  • Nader Shokrollahi

Assistant Professor of Tarbiat Moalem University, Tehran, Iran

چکیده [English]

If we are in doubt of religious beliefs, in practice between religiousness and irreligiousness which one we should choose. Considering the potential benefits of religiousness, which are many, Pascal argues that one must choose religiousness. On the other hand, according to those who believe in the principle of acquittance and the generalization of its subject of doubt, which can also include doubt in religious beliefs, religiousness is unnecessary. Apparently due to the diversity of religions and their differing laws and dogmas to the extent that they reject each other, when one doubts the truth of one religion among other religions not only reason endorses acquittance but it is also necessary not to take a stand. The right way is to stress the theoretical reason and to prove rationally the principles of faith.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Principle of Acquittance
  • Pascal’s Wager
  • Religiousness
  • Practical Reason
  • Pascal
قرآن مجید
پترسون، مایکل، و دیگران (1376)، عقل و اعتقاد دینی؛ درآمدی بر فلسفة دین، ترجمة احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
جوادی آملی، عبدالله (1378)، حکمت نظری و عملی در نهج البلاغه، قم: اسراء.
جوادی، محسن (1381)، «ایمان و عقلانیّت»، در: جستارهایی در کلام جدید، قم: دانشگاه قم.
الخراسانی، محمدکاظم (1409)، کفایة الاصول، قم: مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث.
خرمشاهی، بهاءالدین (1365)، جهان غیب و غیب جهان، تهران: کیهان.
خسروی فارسانی، عباس؛ اکبری، رضا (1384)، «تحلیل و نقد شرطیة پاسکال با توجه به نظریة تصمیم­سازی»، نامة حکمت، ش 6.
السبحانی، جعفر (1383)، محاضرات فی الإلهیات، تلخیص علی ربانی گلپایگانی، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع)، الطبعة السابعة.
الصدر، السید محمّدباقر (1980)، دروس فی علم الأصول، بیروت: دار الکتب البنانی، الطبعة الأولی، الحلقة الثالثة، الجزء الثانی.
فارابی، ابو نصر (1961)، فلسفة ارسطو، تحقیق محسن مهدی، بیروت: لجنة إحیاء التراث الفلسفی العربی.
کاپلستون، فریدریک چارلز (1388)، تاریخ فلسفه، ترجمة غلامرضا اعوانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ج4.
کلینی، محمد بن یعقوب (1363)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه، ج1.
کیوپیت، دان (1385)، دریای ایمان، ترجمة حسن کامشاد، تهران: طرح نو.
محمّدرضایی، محمّد (1385)، «براهین اثبات وجود خدا»، قبسات، ش 41.
ملکیان، مصطفی (1379)، تاریخ فلسفة غرب، قم: پژوهشکدة حوزه و دانشگاه، ج2.
Edwards, A. W. F. (2003), "Pascal’s work on probability", in The Cambridge Companion to Pascal, (ed) Nicholas Hammond, Cambridge: Cambridge University Press.
Elster, Jon (2003), "Pascal and decision theory", in The Cambridge Companion to Pascal, (ed) Nicholas Hammond, Cambridge: Cambridge University Press.
Hájek, Alan (2008), "Pascal's Wager", in Stanford Encyclopedia of Philosophy.
Maclean, Ian (1998), "pascal", in Routledge Encyclopedia of Philosophy, London  & New York: Routledge.
Moriarty, Michael (2003), "Grace and religious belief in Pascal", in The Cambridge Companion to Pascal, (ed) Nicholas Hammond, Cambridge: Cambridge University Press.
Pascal, B. (1670), Pensées, Paris: Port-Royal; seconde copie repr, (ed) P. Sellier (1991), Paris: Mercure de France; trans. A. J. Krailsheimer (1995), Harmondsworth: Penguin.
Popkin, Richard (2006), "pascal", in Encyclopedia of Philosophy, Second Edition, Editor in Chief: Donald M. Borchert, Vol. 7, USA: Macmillan Reference.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1390
صفحه 111-130