شناسنامه علمی شماره

نویسندگان

• محمد ذبیحی ¹
• شهاب الدین ذوالفقاری ²

¹ دانشیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه قم، قم، ایران

² عضو هیئت علمی دانشکده معارف قرآنی اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

دیدگاه­ فلاسفة مسلمان دربارة اتّحاد مصداقی صفات باری تعالی و بازگشت اراده به علم ازلی، در نظر متکلّمان مقبول نیفتاده است. همچنین طرح فاعلیّت بالعنایه از سوی ابن­سینا به عنوان فاعلیّت وجودی الهی و استفاده از آن در فائق آمدن بر برخی دشواری­های الاهیاتی، نظیر مسئلة شرور، زمینه­ای مناسب را برای نقض و ابرام آنان فراهم آورده است. در این میان، فخر رازی با تأکید بر مبانی کلامی اشعری و به این دلیل که اراده را به معنای عزم و قصدی زائد بر ذات که به ترجیح و تخصیص می­انجامد، در نظر می­گیرد، فلاسفه را در دست­یابی به معنایی روشن برای ارادة ذاتی موفّق نمی­بیند و آنان را به انکار اراده در خداوند متّهم می­کند. در این نوشتار، ضمن پاسخ به اشکال­های فخر رازی، نشان داده شده که نتیجة گفتار ابن­سینا در نفی غایت و غرض از فعل خداوند، سلب اراده و حکمت از او نیست؛ بلکه نتیجه این است که غایت در فعل واجب، چیزی جز ذات او نیست؛ و ارادة او، ابتدا به ذات او تعلّق گرفته، و همة موجودات به تبع ذات او مراد هستند.

کلیدواژه‌ها

• خدا
• فاعلیّت
• علم
• اراده
• ابن‌سینا
• فخر رازی

20.1001.1.22286578.1390.9.1.3.5

عنوان مقاله [English]

Survey of Fakhar Razi's critiques on Ibn Sina's Opinins in God's will and Activity

نویسندگان [English]

• Mohammad Zabihi ¹
• Shahab-addin Zolfaghari ²

¹ Associate Professor at the Department of Philosophy and Kalam, University of Qom, Qom, Iran

² Faculty Member of the Faculty of Quranic Education, Isfahan, Iran

چکیده [English]

The Islamic Philosophers view about union between Divine Attributes in object and referring Will to eternal knowledge, was not accepted in opinion of Kalam authorities. Also, the Ibn Sina's view in Divine agency by providence that is an existential agency and it's application for solution some of theological difficulties such as problem of Eviles provided a suitable field for discussion. Fakhar Razi, who emphasis on foundations of Ash'arites, did not see the explanation of philosophers to be successful about God's essential will. He accuses them in denying the will of God. In his view the mean of Will is aim and decision which is added to Essence and determins each of beings to it's time to be.
This article mentions the result of Ibn Sina's essay in negation goal and purpose for Divine acts, don't negate His Will and Wisdom, rather means that His aim is Himself and will otheres beacuse will Himself, also Divine providence which is immediate knowledge to the best arrangement of things, helps Ibn Sina to solve some of theological problems.

کلیدواژه‌ها [English]

• God
• Activity
• Knowledge
• Will
• Ibn Sina
• Fakhar Razi