بررسی جاودانگی عذاب کفّار در جهنم از منظر صفت رحمت الهی

شناسنامه علمی شماره

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه ولی عصر رفسنجان، رفسنجان، ایران

2 استادیار گروه قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

3 استادیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

4 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

از منظر تجربة دینی، ذاتِ خدا به وصف اخلاقی رحمت متّصف می‌شود و نظریة معلولی معنا ـ که در حوزة معناشناسی فلسفی مطرح است ـ این امکان را به وجود می‌آورد که وصف اخلاقی رحمت، به همان معنای انسان‌‌انگارانة آن، یعنی دلسوزی و مهربانی، دربارة ذاتِ خدا به کار رود. با توجّه به مفاد نظریة معلولی معنا، می‌توان ادعا کرد که مهربان و دلسوز بودن خداوند منافی با تنزّه و بساطتِ ذات او نیست. معناشناسی کفر در قرآن ‌کریم نشان می‌دهد که کفّار همان ظالمان پایمال ‌کنندة اخلاق هستند که تا حدّ ممکن و تا زمانی که مایل­اند بر مظلومان ظلم روا می‌دارند. رحمت خدا یا همان دلسوزی او برای مظلومان اقتضا می‌کند که دادِ آن­ها را از کفار بازستانده و آن­ها را تا زمانی که مایل است در جهنم عذاب کند. این شیوه از عذاب، دقیقاً بسان روش کفّار در ظلم به مظلومان است. وسعت فراگیر رحمت خداوند به دار دنیا اختصاص دارد اما در دنیای دیگر، رحمت خداوند به مؤمنان محدود است و مانع عذاب جاودانة کفّار در جهنّم نیست.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Survey of Eternal Punishment of the Unbelievers from Kindness of God's Point of View

نویسندگان [English]

  • Farhad Zeinali Behzadan 1
  • Kazem Ghazizadeh 2
  • Hossein Hooshangi 3
  • Nahle Gharavi Esfahani 4

1 Faculty Member of Vali-e-Asr University of Rafsanjan, Rafsanjan, Iran

2 Assistant Professor at the Department of Quran and Hadith, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran

3 Assistant Professor at the Department of Philosophy and Kalam, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

4 Associate Professor at the Department of Quran and Hadith, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

چکیده [English]

From a religious experience point of view, some ethical characters like RAHMAT describe the Divine Essence. Considering the caused theory of meaning in the field of philosophical semantics the character of RAHMAT is applicable in relation to the Divine Essence in its anthropomorfical meaning. According to the caused theory of meaning content, the kindness of God is not inconsistent with the transcendence and simplicity of his Essence. A semantics survey based upon the Quranic evidences shows that the unbelievers are the oppressors who wrong the oppressed as far as possible and for a time they desire. The RAHMAT of God or His compassion to the oppressed requires taking their revenge from the unbelievers and their eternal punishment into Hell. This method of punishment is conformed to the method of the unbelievers in punishing the oppressed. The vastness of the RAHMAT of God belongs to this world but in the other world the RAHMAT of God only belongs to the believers and will not keep from punishing the unbelievers for all eternity into Hell.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Kindness of God
  • Other-Wordly Punishment
  • Punishment of Hell
  • Punishment of the Unbelievers
قرآن کریم
ابن‌عربی، محی‌الدین (1370)، فصوص­ الحکم، تهران: الزهرا.
ابن­کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو (1419)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه، ج4.
ابن­ماجه، محمد بن یزید قزوینی (بی­تا)، سنن، بیروت: دارالفکر، ج2.
اهوازى، حسین بن سعید (1402)، الزهد، بی­جا: چاپ سید ابوالفضل حسینیان.
ایزوتسو، توشیهیکو (1388)، مفاهیم اخلاقی­ـ­ دینی در قرآن، ترجمة فریدون بدره‌ای، تهران: فرزان­روز.
بخاری، محمد بن اسماعیل (1401)، الصحیح، بیروت: دارالفکر، ج3.
همو (1409)، الأدب المفرد، بیروت: مؤسسة کتب ‌الثقافیة.
برقى، احمد بن محمد بن خالد (1371)، المحاسن، قم: دارالکتب الإسلامیه، ج 1و2.
ترمذی، محمد بن عیسی (1403)، السنن، بیروت: دارالفکر، ج3.
جعفری، محمدتقی (1352)، جبر و اختیار، قم: انتشارات دارالتبلیغ.
رشید رضا، محمد (بی­تا)، تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار‏، بیروت: دارالمعرفة‏، ج8.
ریچلز، جیمز (1387)، فلسفة اخلاق، ترجمة آرش اخگری، تهران: حکمت.
زمخشری، محمود بن عمر (1407)، تفسیر الکشّاف، بیروت: دار الکتاب العربی‏، ج2.
سیوطی، جلال­الدین (1404)، المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانة آیة الله مرعشى نجفى، ج3.
صادقى تهرانى، محمّد (1365)، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن، قم: فرهنگ اسلامی، ج 17و30.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1368)، الحکمة المتعالیة فی ‌الاسفار العقلیة الاربعة، قم: مکتبة المصطفوی، ج9.
صفوی، کورش (1384)، فرهنگ توصیفی معناشناسی، تهران: فرهنگ معاصر.
طباطبایى، سید محمدحسین (1417)،‏ المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 20ج.
طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر (1412)، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت‏: دارالمعرفة، ج2.
علی­زمانی، امیرعباس (1381)، خدا، زبان و معنا، قم: انجمن معارف اسلامی ایران.
عیاشى، محمد بن مسعود (1380)، تفسیر العیاشی، تهران: چاپخانة علمیة تهران، ج2.
فضل‌الله، سید محمدحسین (1419)، تفسیر من وحی القرآن، بیروت: دار الملاک.
فلوطین (1366)، دورة آثار فلوطین، ترجمة محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
فیض کاشانی، ملامحسن (بی­تا)، علم الیقین فی اصول الدین، قم: انوار الهدی.
کلینى، محمد بن یعقوب (1365)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 5ج.
مالک ‌بن انس (1406)، الموّطأ، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج2.
مجلسی، محمدتقی (1404)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: مؤسسة الوفاء، ج8.
مصباح یزدی، محمدتقی (1405)، تعلیقة علی نهایة الحکمة، قم: مؤسسة در راه حقّ.