نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• امیدرضا جانباز ¹
• مهدی شجاعیان فرد ²

¹ استادیار گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

² دانشجوی کارشناسی ارشد منطق فلسفی، گروه فلسفه و حکمت و منطق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. ایران.

چکیده

خوانش مرسوم از فلسفۀ نقادی کانت، با تأکید بر واکنش به تجربه‌گرایی هیوم و ترسیم حدود شناخت، از این مهم غفلت می‌کند که کلیت اندیشه کانت را نمی‌توان بدون دغدغۀ توجیه و تلاش برای مفهوم‌پردازی جهان نومنال و نحوۀ ارتباط آن با جهان پدیداری مطالعه کرد. آشنایی با تجربیات عرفانی سوئدنبرگ در دورۀ پیشانقدی، صرف نظر از تعالیم دینی، کانت را، بر خلاف اقتضای روشنگری، در این کشمکش قرار داد که عدم تعین پدیداریِ متعلقات چنین تجربیاتی امکان وجود و نقش تعیین‌کننده‌شان را نفی نمی‌کند. اهمیت این معنا کانت را بر آن داشت تا صورت‌بندی جهان نومنال و بررسی ارتباط آن‌ با جهان پدیداری را در طرح نظام نقادی خود بگنجاند. با تمام سرسختی‌ها در انکار، می‌توان ادعا کرد که بیننده تأثیر گستردۀ تجربیات و ساختار اندیشۀ سوئدنبرگ بر نظام نقادی را گواهی می‌دهد. نشانه‌های تأثیرپذیری ساختار کلی و برخی ایده‌ها و مفاهیم نظام کانت از بینش‌های سوئدنبرگ تا به حدی است که اتهام مشابهت نظام وی با اندیشه‌های عارف بزرگ سوئدی را برانگیخت. خوانش هرمنوتیکی این جستارْ آموزه‌ها و مفاهیم و اصطلاحات سوئدنبرگی را در مقایسه با عناصر فلسفۀ نقادی فرامی‌خواند، و ضمن نشان دادن وجوه شباهت، بر تفاوت آنها تأکید می‌کند: تمایز و تطابق جهان پدیداری و جهان نومنال، سوبژکتیو بودن ایدۀ زمان و مکان، عدم امکان بازنمایی امر نومنال، تناسبِ کمالی میان افعال و قانون اخلاق به مثابه شرط اصلی تحقق خیر برین، و ملکوت غایات از جملۀ این شباهت‌های احتمالی است، که اگرچه عمق تأثیرگذاری تجربیات سوئدنبرگی بر نظام کانتی و یا هم‌منشأ بودن آنها را نشان می‌دهد، اما اصالت نظام وی را مخدوش نمی‌سازد.

کلیدواژه‌ها

• امانوئل سوئدنبرگ
• کانت
• تجربیات عرفانی
• دورۀ پیشانقدی
• امر نومنال

موضوعات

• معرفت شناسی دینی

عنوان مقاله [English]

The Influence of Swedenborgian Experiences on Kant's Thought

نویسندگان [English]

• Omidreza Janbaz ¹
• Mahdi Shojaian Fard ²

¹ Assistant Professor, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Humanities, Yasouj University, Yasouj, Iran

² M.A. Student of Philosophical Logic, Department of Philosophy and Logic, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The conventional interpretation of Kant's critical philosophy, which emphasizes his response to Hume's empiricism and delineates the limits of knowledge, overlooks this crucial point that Kant's entire thought cannot be fully examined without considering his concern for conceptualizing the noumenal world and its relation to the phenomenal world. Contrary to the tenets of the Enlightenment, Kant grappled with Swedenborg's mystical experiences, realizing that the phenomenal indeterminacy of the object of such experiences does not negate their possibility of existence and significance. This recognition compelled Kant to integrate the formulation of the noumenal world and its connection to the phenomenal world within his critical system. Despite strong denials, one could argue that the influence of Swedenborg's thought on the overall structure and some of Kant's ideas and concepts is notable enough to raise questions about the similarities between his system and that of the great Swedish mystic. This inquiry, using a hermeneutic approach, invokes Swedenborgian teachings, concepts, and terminologies in comparison with elements of critical philosophy, highlighting both similarities and differences. Among the notable similarities are the distinctions and correlations between the phenomenal and noumenal worlds, the subjectivity of the concepts of space and time, the proportionality of actions to the moral law as a primary condition for attaining the highest good, and the concept of the kingdom of ends. While these parallels may reflect the depth of the influence of Swedenborgian experiences on the Kantian system or the possibility of a shared origin, they do not undermine the originality of Kant's philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

• Emanuel Swedenborg
• Kant
• mystical experiences
• pre-critical period
• noumenon