نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• محمدرضا ارشادی نیا

دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

چکیده

«وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت» از آموزه‌های پرتأثیر در بیان مقاصد حکمت متعالیه به ویژه توحید وجود است. حکمای متعالی، به سان عرفای محقق، بر این مهم تأکید کرده‌اند. در ادبیات فلسفی و عرفانی، تبیین جهان‌بینی یگانه‌انگار از تفنن تعبیر برخوردار است، تا ابعاد مسئله به وضوح گراید. وحدت شخصی وجود به همان اندازه که برای پافشاری بر وحدت بر توجیه و تبیین و استدلال اصرار دارد، برای تبیین کثرات نیز توجیه مستدل ارائه می‌دهد. هر یک از این توجیه‌ها با عناوین اختصاری یا قواعد راهبردی و زیربنایی در حکمت الهی نورافشان است. آموزۀ حقیقت و رقیقت، ظاهر و مظهر، و «بسیط الحقیقة کل الاشیاء ولیس بشیء منها» در این راستا با تبیین متناسب در حکمت متعالیه فروغ‌گستر است. بر این ثروت، آموزۀ «وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت» را باید افزود که در حکمت متعالیه با ادبیات ویژه جایگاه خود را نشان می‌دهد و مخاطب را تا وحدت شخصی وجود راهنمایی و همراهی می‌کند. برخی تازه‌واردان این آموزه را در دیدگاه آقاعلی مدرس، با برش و سایش عبارات و به قیمت تحریف و اتهام، مقصور به بیان تشکیک در مراتب و منافی و معارض با توحید شخصی وجود پنداشته‌اند. بررسی ادعاهای مطرح‌شدۀ برخی مقالات دربارۀ این آموزه و تبیین آن در بیانات صریح آقاعلی مدرس و حکمت متعالیه راه را به درک استوار الهیات متعالی هموار خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

• آقاعلی مدرس
• وحدت در عین کثرت
• کثرت در عین وحدت
• توحید تشکیکی
• توحید شخصی

20.1001.1.22286578.1399.18.1.10.5

عنوان مقاله [English]

The Doctrine of “Unity in Multiplicity and Multiplicity in Unity” and Its Role in Explaining Individual Unity of Existence

نویسنده [English]

• Mohammad Reza Ershadinia

Associate professor of Islamic Philosophy and wisdom, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran.

چکیده [English]

"Unity in multiplicity and multiplicity in unity" is an effectual doctrine in explaining the purposes of transcendental wisdom, particularly the unification (tawhid) of existence. Transcendental theosophers like mystics have emphasized this doctrine. For clarifying the different features of this issue, they have put the explanation of the monistic worldview in variegated expressions. Individual unity of existence utilizes justification, explanation, and argumentation to emphasize both unity and multiplicity in the same way. Each of These justifications is illuminating in divine wisdom under abbreviations or fundamental principles. Provided good explanations, essence (haqiqah) and thinness (raqiqah), apparent (Zahir) and manifester (Muzhir), and Simple Essence (Basit al-haqiqah) are those doctrines which are very illuminating in transcendental wisdom. Besides, the principle of "unity in multiplicity and multiplicity in unity" with distinct formulation, has been developed and led the audience to individual unity of existence. Picking some passages from Aqa Ali Modarres' writings and abrading them together, some amateurs in transcendental wisdom expressed that this doctrine in his philosophy is restricted to the gradation of existence and is in contrast to individual unity of existence. Reviewing the claims in these articles and finding the explanation of this doctrine among explicit sayings of Aqa Ali Modarres will pave the way for the sound understanding of transcendental theology.

کلیدواژه‌ها [English]

• Aqa Ali Modarres
• Unity in Multiplicity
• Multiplicity in Unity
• Graded Unity of Existence
• Individual Unity of Existence