پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

بررسی مسأله علم پیشین خداوند در دیدگاه ابوالبرکات بغدادی و الهیات گشوده

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران

2 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران

چکیده

ابوالبرکات بغدادی یکی از فیلسوفانی است که علم پیشین الهی به آینده را انکار کرده و این دیدگاه او متأثر از نگاهش به نحوۀ تحقق علم، تجدد اراده در خداوند، و انتساب زمانمندی به اوست. همچنین، در میان مکاتب الهیاتی نوین، خداباوری گشوده نیز قائل به گشودگی آینده و نفی علم پیشین الهی است. الهی‌دانان گشوده برای رسیدن به این اعتقاد نظریۀ علم مطلق پویا را مطرح کرده و تجربۀ زمان را به خداوند نسبت داده‌اند. پس از بررسی دیدگاه ابوالبرکات بغدادی و الهی‌دانان گشوده در مسئلۀ علم پیشین خداوند، می‌توان پی برد که انتساب زمانمندی به خداوند و انفعالی دانستن علم الهی از جمله زمینه‌های لازم برای نفی علم پیشین الهی از سوی این دو بوده و منجر به پذیرش گشودگی علّی و معرفتی آینده توسط قائلین به الهیات گشوده شده است. پژوهش حاضر به بررسی مشابهت دیدگاه ابوالبرکات و الهیات گشوده در نفی علم پیشین الهی می‌پردازد و این موضع را مورد ارزیابی قرار خواهد داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Surveying Problem of God’s Foreknowledge in Abū al-Barakāt al-Baghdādī’s view and Open Theism

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Ali Dibaji 1
  • Eisa Mohammadinia 2

1 Associate Professor at the Islamic Philosophy and Theology Department, University of Tehran, Colleg of Farabi, Qom, Iran

2 Ph.D Student of Islamic Philosophy and Theology, University of Tehran, College of Farabi, Qom, Iran

چکیده [English]

Abū al-Barakāt al-Baghdādī’ is one of the philosophers who have denied God’s foreknowledge. His view is influenced by his thoughts about Divine Knowledge, changes in Divine Will, and attribution of temporality to Him. Open theism as a new theological school, by proposing the dynamic Omniscience view and attributing the experience of time to God, believes in the openness of the future, and denies Divine foreknowledge. By examining the views of Abu al-Barakat al-Baghdadi and open theists, it can be seen that the attribution of temporality and passive knowledge to God are among the necessary grounds for rejecting divine foreknowledge by both of them, which led them to accept the causal and epistemic openness of the future. This article surveys analytically and critically the similarities between their views.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Open Theism
  • Divine Foreknowledge
  • Abū al-Barakāt al-Baghdadi
  • Temporality
  • Renewing Wills
ابوطالبی‌یزدی، مهدی، رسول رسولی‌پور، محسن جوادی، امیرعباس علی زمانی، و قربان علمی. 1398. «خداباوری گشوده و صفت علم مطلق الهی». پژوهشنامه فلسفه دین 34: 1-21.
بغدادی، ابوالبرکات. 1373. المعتبر فی الحکمة. ج. ۳. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
دیباجی، محمدعلی، عیسی محمدی‌نیا. 1398. «نقد و بررسی نسبت علم الهی با اختیار انسان در الهیات گشوده بر مبنای فلسفه صدرایی». جستارهای فلسفه دین 8(1): 83-104.
سهروردی، یحیی بن حبش. 1372. «المشارع و المطارحات»، در مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج. ۱. به تصحیح و مقدمه هانری کربن. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
فنایی اشکوری، محمد، و دیگران. 1390. درآمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی، ج. ۱. تهران: سمت.
ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازی. 1981. الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیّة الأربعة، ج. ۶. بیروت: دار إحیاء التراث.
میرصدری، سیده سعیده، و منصور نصیری. 1397. «بررسی و نقد آموزه گشودگی در حل تعارض علم الهی و اختیار بشری». جستارهای فلسفه دین 7(2): 129-149.
Basinger, David. 2013. “Introduction to Open Theism,” in Models of God and Alternative Ultimate Realities, edited by Jeanine Diller & Asa Kasher. Springer Netherlands.
Hasker, William, and John Sanders. 2017. “Open Theism: Progress and Prospects.” Theologische Literaturzeitung 142(9): 859-872.
Hasker, William. 1989. God, Time, and Knowledge. New York: Cornell University Press.
Hasker, William. 2013. Metaphysics and the Tri-Personal God. Oxford University Press.
Nash, Ronald H. 1983. The Concept of God. Grand Rapids, Michigan: Zondervan.
Pinnock, Clark, Richard Rice, John Sanders, William Hasker, and David Basinger. 1994. The Openness of God: A Biblical Challenge to the Traditional Understanding of God. Intervarsity Press.
Rhoda, Alan R. 2013. “Open Theism and Other Models of Divine Providence,” In Models of God and Alternative Ultimate Realities, edited by Jeanine Diller & Asa Kasher. Springer Netherlands.
Sanders, John. 1998. The God Who Risks: A Theology of Providence. Intervarsity Press.
Sanders, John. 2007. “An Introduction to Open Theism.” Reformed Review 60(2).
Sanders, John. 2019. Muslim Scholarship on Open Theism. https://drjohnsanders.com/muslim-scholarship-on-open-theism/ (accessed 2019).
Studebaker, Steven M. 2004. “The Mode of Divine Knowledge in Reformation Arminianism and Open Theism.” Journal of the Evangelical Theological Society 47(3): 469-483.
Vanhoozer, Kevin J. 2012. Remythologizing Theology: Divine Action, Passion, and Authorship. Cambridge University Press.
Woodruff, David M. 2013. “Being and Doing in the Concept of God,” in Models of God and Alternative Ultimate Realities, edited by Jeanine Diller & Asa Kasher. Springer Netherlands.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 35
اردیبهشت 1399
صفحه 175-196