نقش نظریه اعتباریات علامه طباطبایی (ره) در تبیین صفت مالکیت خداوند

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استاد گروه فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

یکی از نوآوری‌های علامه طباطبایی نظریه اعتباریات است. این نظریه به دلیل کلیدی بودنش بر آرای ایشان در زمینه‌های مختلف تأثیر گذاشته است، و یکی از این موارد تبیین صفت مالکیت خداوند است. مقالۀ حاضر با روش جستجوی کتابخانه‌ای و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی (توصیفی-تحلیلی)، نظریۀ علامه طباطبایی در تبیین صفت مالکیت خداوند را تبیین کرده و میزان تأثیرگذاری نظریۀ اعتباریات ایشان را در این تبیین و نیز تفاوت آن با نظر برخی دیگر از اندیشمندان را نشان داده و به این نتیجه رسیده است که مالکیت خداوند بر خلاف دیگر موجودات مالکیت مطلق، مالکیت ذات و آثار، مالکیت حقیقی، مالکیت تکوینی، و مالکیت زوال‌ناپذیر است، حال آن که مالکیت دیگر موجودات مالکیت غیرمطلق، مالکیت آثار، مالکیت مجازی، مالکیت تشریعی و مالکیت زوال‌پذیر است. اهمیت نظریۀ اعتباریات در اندیشۀ ایشان هنگامی معلوم می‌شود که بدانیم اگر در تبیین صفت مالکیت خداوند در اندیشۀ ایشان نظریه اعتباریات کنار نهاده شود، نظریۀ ایشان تفاوت چندانی با نظریات دیگر اندیشمندان نخواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Tabatabaie on the Role of 'Itibariyyat in the Interpretation of God’s Possession

نویسندگان [English]

  • Sahar Sadri 1
  • Kavoos Roohi Barandagh 2
  • Ali Hajikhani 2
  • Mohammad Saeedimehr 3

1 Ph.D Student of Quranic Science and Islamic Traditions، Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

2 Assosiate Professor at the Quranic Science and Islamic Traditions Department, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

3 Professor at the Philosophy Department, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

چکیده [English]

As a philosophical theory, 'Itibariyyat is one of the innovations of Allameh Tabatabaie. Because of the cruciality of this theory in the framework of Tabatabai's thought, it has influenced his views in various fields including the interpretation of possession as an attribute of God. Using quantitative content analysis, the aim of this article is to explore Tabatabaie’s interpretation of God’s possession, and the extent to which it is influenced by his theory of 'Itibariyyat. Besides, it investigates how his interpretation is different from that of other scholars. It will be argued that, in contrast to other beings, God’s possession is absolute, actual, ontological, imperishable, and pertains to both essence and effect. By contrast, other beings’ possession is limited, metaphorical, revealed, perishable, and pertains to effect alone. One will recognize the relevance of the theory of 'Itibariyyat in his interpretation if one knows that Tabatabaie’s view of God’s possession would not be different from that of others without adopting this theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tabatabaie
  • 'Itibariyyat
  • Divine Attributes
  • God’s Possession
قرآن کریم.
جوادی آملی، عبدالله. 1383. توحید در قرآن. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. 1387. عین نضّاخ (تحریر تمهید القواعد). قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. 1388. تسنیم. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. 1389. جامعه در قرآن. قم: اسراء.
خمینی، روح‌الله. 1370. آداب الصلاة. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خویی، ابوالقاسم. بی‌تا. البیان فی تفسیر القرآن. قم: موسسة احیاء آثار الامام الخوئی.
دغیم، سمیح. 2001. موسوعة مصطلحات الإمام فخر الدین الرازی. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
سمعانی، احمد. 1384. روح الأرواح فی شرح أسماء الملک الفتاح. تصحیح نجیب مایل هروی. تهران: علمی و فرهنگی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. 1366. تفسیر القرآن الکریم. قم: بیدار.
طالقانی، محمود. 1362. پرتوی از قرآن. تهران: شرکت سهامی انتشار.
طباطبایی، محمد حسین. بی‌تا-الف. حاشیة الکفایة. قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
طباطبایی، محمدحسین. 1364. اصول فلسفه و روش رئالیسم. صدرا: تهران.
طباطبایی، محمدحسین. 1387-الف. آغاز فلسفه. قم: موسسه بوستان کتاب.
طباطبایی، محمدحسین. 1387-ب. مجموعه رسائل علامه طباطبایی. قم: موسسه بوستان کتاب.
طباطبایی، محمدحسین. 1417. المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعهٔ مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبایی، محمدحسین. بی‌تا-ب. مجموعة رسائل العلامة الطباطبایی. قم: باقیات.
طوسی، محمد بن حسن. بی‌تا. التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عجم، رفیق. 2000. موسوعة مصطلحات الإمام الغزالی. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم. 1422. شرح أسماء الله الحسنی. تصحیح عبدالرؤوف سعید و سعد حسن محمدعلی. قاهره: دار الحرم للتراث. ‌
قونوی، صدرالدین. ‌2008. شرح الأسماء الحسنی. تصحیح قاسم الطهرانی. بیروت: دار و مکتبة الهلال.‌
کفعمی، ابراهیم بن علی. ‌137۱. المقام الأسنی فی تفسیر الأسماء الحسنی. تحقیق کریم فارس حسون. قم: مؤسسة قائم آل محمد علیه‌السلام.
مصباح یزدی، محمد تقی. 1387. شرح نهایة الحکمة. قم: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره).
مصباح یزدی، محمدتقی. 1366. آموزش فلسفه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
مغنیه، محمدجواد. 1424. التفسیر الکاشف. قم: موسسه دار الکتاب الاسلامی.