نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا مصدقی حقیقی ¹
• افلاطون صادقی ²
• محمد حسین مهدوی نژاد ²
• اسماعیل زارع ³

¹ دانشجوی دکتری رشته کلام، گرایش فلسفه دین، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

² دانشیار دانشگاه پیام نور، یزد، ایران

³ استادیار دانشگاه پیام نور، بندرعباس، ایران

چکیده

 
براهین اخلاقی اثبات وجود خدا که از مقدماتی با محتوای تجربه و اندیشۀ اخلاقی صورت یافته‌اند، به برهان اخلاقی عملی و نظری تفکیک می‌شوند. کانت نخستین ‌بار از راه عقل عملی و با استناد به این که اخلاق اساساً یک تعهد عقلانی است، فرض وجود خداوند را برای تحقق خیر برین که غایت حیات اخلاقی انسان است ضروری شمرد. در نظر منتقدان، این برهان از حیث سازگاری درونی خودمتناقض و از اثبات وجود خارجی خداوند ناتوان است. از این‌ رو، برخی شارحان کانت تلاش کرده‌اند از راه اثبات عینیت ارزش‌های اخلاقی برهانی نظری بر وجود خدا شکل دهند. ایشان مدعی‌اند رفتار اخلاقی انسان‌ها در ادوار مختلف مبتنی بر وجود پاره‌ای ارزش‌های اخلاقی عام، جهان‌شمول و آفاقی است که صرفاً با در نظر گرفتن وجود خدایی یگانه قابل تبیین‌ است. کسانی نیز تلاش نموده‌اند با اصلاح چهارچوب کلی برهان اخلاقی کانت و از راه عقلانیت عملی اخلاقی زیستن، استدلالی خداگرایانه بر مبنای اخلاق شکل دهند. در نظر ایشان، پذیرش مرجعی مقتدر و نامتناهی در رأس نظام اخلاقی در مقایسه با نظریه‌های رقیب، به لحاظ عملی و در فرایند تصمیم‌سازی اخلاقی، سودمندتر است. در این مقاله به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی ضمن تحلیل انتقادی برهان اخلاقی کانت، تلاش‌های صورت‌یافته در جهت اصلاح این برهان، که عموماً به دو گونه تقریر نظری و عملی انجامیده است، بررسی و نقد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• خداوند
• برهان اخلاقی
• برهان اخلاقی نظری
• برهان اخلاقی عملی
• کانت

20.1001.1.22286578.1396.15.2.11.7

عنوان مقاله [English]

Theoretical and Practical Moral Arguments for the Existence of God: A Critical Review

نویسندگان [English]

• Ali Reza Mosadeghi Haghighi ¹
• Aflatun Sadeghi ²
• Mohammad Hosein Mahdavinejad ²
• Ismaail Zare ³

¹ phd student at Payame Noor University, Tehran, Iran.

² associate professor , Payame Noor University, Yazd, Iran

³ assistant professor at Payame Noor University, Bandar Abbas, Iran

چکیده [English]

The moral arguments for the existence of God which are formed by appealing to moral thought and experience can be categorized into theoretical and practical arguments. Kant was the first thinker who introduced the argument based on the fact that morality is an intellectual commitment. He asserted that it is necessary to assume the existence of God in order to realize goodness that is the ultimate goal of human moral life. His argument, from the critics’ point of view, is self-contradictory for its internal inconsistency and its being unable to prove the external existence of God. Thus, some Kant’s commentators have attempted to provide a theoretical argument for the existence of God by appealing to the objectivity of moral values. They claim that humans’ moral behavior in different periods is based on some universal, and popular moral values which can be explained only by taking God for granted. Some have tried, also, by correcting the general framework of Kant’s moral argument and through practical rationality of moral life, to provide a theistic argument based on morality. In their view, in the process of moral decision making and, it is practically more beneficial to accept a powerful and infinite reference at the top of a moral system, in comparison to the rival theories. In this article, while critically analyzing Kant's moral argument, we shall assess the efforts made to correct the argument resulted in both theoretical and practical expressions.

کلیدواژه‌ها [English]

• God
• Moral Argument
• Theoretical Moral Argument
• Practical Moral Argument
• Kant