پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

رهیافتی به ابعاد ناآشنای نظام فلسفی هیوم در باب تأسیس جهان‌بینی بدون خدا

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.(نویسنده مسئول)

2 دانشیار دانشگاه پیام نور، تبریز، ایران

3 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد فلسفه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

یکی از داغ‌ترین مباحث فلسفۀ هیوم اعتقاد یا عدم اعتقاد او به وجود خداست. در این مقاله، کوشیده‌ایم، با بررسی آثار خود هیوم و استخراج آرایش در مورد وجود خدا، سازگاری درونی نظام فلسفی او در این باب را بررسی کنیم. برای این منظور، با نگاهی تحلیلی، تطابق برچسب‌های الصاق‌شده به او را با دلالت برآمده از آثارش تطبیق کرده‌ایم. این پژوهش نشان می‌دهد که اطلاق عنوان ملحد یا لاادری‌گرا بر هیوم خالی از دشواری یا اشکال نیست. همچنین یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد هیوم اعتقاد حداقلی خود به وجود خدا را در همۀ آثارش حفظ کرده است. در انتها، با تکیه بر نتایج به‌دست‌آمده، آشکار می‌شود که بهتر است هیوم را لاادری‌گرای ضعیف یا غیرجزمی بنامیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Approach to the Unkown Aspects of Hume’s Philosophical System about Constructing a New Worldview without God

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mostafa Shahraeini 1
  • Jalal Paykani 2
  • Farideh Lazemi 3

1 Associate Professor, University of Tabriz, Tabriz, Iran. (Corresponding Author)

2 Associate Professor, Payame Noor University, Tabriz, Iran

3 MA in philosophy, University of Tabriz, Tabriz, Iran

چکیده [English]

One of the debates concerning Hume’s Philosophy is whether he believes in God. Through investigating his own works and extraction of his assertions concerning God, we try in this paper to examine the internal consistency of his system. In order to do this, we shall analytically examine whether the current tags attached to him are consistent with implications of his works. This research shows that it is problematic to call him an “atheist” or an “agnostic”. Furthermore, the findings of this paper shows that his minimal belief in God can be found in all of his works. Finally, according to the results, it is suggested to call him a weak or non-dogmatic agnostic.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Minimal Belief in God
  • Philosophical Reason
  • Natural Religion
  • Weak or Non-dogmatic Agnostic
  • David Hume
ژیلسون، اتین. 1388. خدا و فلسفه. چاپ نخست. ترجمة شهرام پازوکی. تهران: انتشارات حقیقت.
شهرآیینی، سیدمصطفی، جلال پیکانی، فریده لازمی. 1395. «شکاکیت هیوم در راستای شک دکارت یا در تقابل با آن؟». نقد و نظر 82.
کاسیرر، ارنست. 1389. فلسفه روشنگری. ترجمۀ یدالله موقن. تهران: نیلوفر.
Alston, William. 1991. Perceiving God: The Epistemology of Religious Experience. Cornell University Press.
Andre, Shane. 1993.“Was Hume an Atheist?” Hume Studies 19 (1).
Baggini, Julian. 2009. Hume on Religion: Was Hume an Atheist or an Agnostic? The Journal of Philosophy.
Descartes, Rene. 2008. Discourse on the Method of Reasoning. Tutis Digital Publishing Pvt. Ltd.
Edwards, Paul. 1967. The Encyclopedia of Philosophy, edited by Cbief. MacMillan Publishing Company.
Flage, Daniel. E. 1990. David Hum’s Theory of Mind. New York: Routledge.
Hume, David. 1980. Dialogues Concerning Natural Religion. edited by Richard. H. Popkin. Indianapolis: Hackett.
Hume, David. 1999. An Enquiry Concerning Human Understanding. edited by Tom L. Beauchamp. Canada: Oxford Philosophical Texts.
Hume, David. 2009. A Treatise of Human Nature. Waiheke Island: The Floating Press.
James, William. 1896. The Will to Believe. New World.
Merrill, R. Kenneth. 2009. Historical Dictionary of Hum’s Philosophy. Maryland: The Scarecrow Press.
Mitchell, Timothy. A. 1986. David Hume's Anti-Theistic Views: A Critical Appraisal. University Press of America.
Norton, Fate. 1998. The Cambridge Companion to Hume. Cambridge University Press.
Russell, Bertrand. 2011. Am I an Atheist or an Agnostic? A Plea for Tolerance in The Face Of New Dogmas. Literary Licensing, LLC.
Russell, Paul. 2008. The Riddle of Hume's Treatise: Skepticism, Naturalism, and Irreligion. Oxford University Press.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 29
اردیبهشت 1396
صفحه 115-129