پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

ارزیابی رهیافت فرانکفورت در برابر استدلال غیرمستقیم پیامد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

چکیده

تقریرهای مختلف برهان غیرمستقیم ون اینوگن بر ناسازگاری تعین‌گرایی علّی و مسئولیت اخلاقی مدعی است که اولاً ضرورت و تعین پیشین علّی موجب می‌گردد که کنش‌های انسان برآمده از رخدادهای گذشته و قوانین طبیعت و در نتیجه فاقد امکان بدیل باشند؛ در حالی که ثانیاً هر سنخ و قلمروی از ارادۀ آزاد و مسئولیت اخلاقی انسان‌ها به چنین آزادی انتخاب و کنشی برای برگزیدن و کنش خلاف واقع عامل متکی است. فرانکفورت با پذیرش تلویحی تعارض میان تعین سابق علّی و اصل امکان‌های بدیل (PAP) و به عبارت دیگر انتفای کامل اختیار دوسویۀ شخص در صورت موجَب و ضروری بودن کنش‌های او، می‌کوشد تا مقدمۀ دوم یعنی ابتنای مسئولیت اخلاقی عامل به PAP را نقض کند. اما به نظر می‌رسد که الگوی فرانکفورتی در برابر استدلال غیرمستقیم پیامد از جهات متعددی همچون ابهام در جایگاه مداخله‌گر و نیز نفی کامل اهمیت و کارکرد توانایی بدیل قابل نقد و یا تعدیل باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Frankfurt's Viewpoint in the Face of Indirect Consequence Argument

نویسنده [English]

  • Javad Danesh

Assistant professor at Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran

چکیده [English]

The different versions of van Inwagen’s indirect argument for the incompatibility of causal determinism and moral responsibility asserts that (1) the causal necessity and determination indicates that human actions are the results of past events and the laws of nature and thus does not have any alternative possibilities, while (2) every type of human free will and moral responsibility is based on such an alternative possibility to be capable of being chosen. Agreeing with the incompatibility of causal determination and the principle of alternative possibilities (PAP), Frankfurt tries to call the dependence of moral responsibility on the PAP into question. It seems, however, that the Frankfurt-style approach against the indirect argument suffers from being ambiguous in the status of the intervener. It is also incapable of explaining the significance and function of alternative possibility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Indirect Argument
  • Moral Responsibility
  • The Principle of Alternative Possibilities
  • Frankfurt
  • van Inwagen
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1381. المبدأ و المعاد. تصحیح محمد ذبیحی و جعفر شاه‌نظری. ج 1. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
Dennett, Daniel C. 1984. Elbow Room: The Varieties of Free Will. Worth. Wanting. Oxford: Clarendon Press.
Fischer, John Martin and Mark Ravizza. 1998. Responsibility and Control: A Theory of Moral Responsibility. New York: Cambridge University Press.
Fischer, John Martin and Mark Ravizza. 1991. “Responsibility and Inevitability.” Ethics 101.
Frankfurt, Harry. 1969 “Alternate Possibilities and Moral Responsibilities.” Journal of Philosophy 66.
Frankfurt, Harry. 1971. “Freedom of the Will and the Concept of a Person.” Journal of Philosophy 68.
Ginet, Carl. 1966. “Might We Have No Choice?.” in Freedom and Determinism, K. Lehrer (ed.).  New York: Random House.
James, William. 1907. The Will to Believe and Other Essays in Popular Philosophy. New York: Longmans Green and Co.
Kane, Robert. 1998. The Significance of Free Will. New York: Oxford University Press.
Lamb, James. 1993. “Evaluative Compatibilism and the Principle of Alternative Possibilities.” Journal of Philosophy 90.
Lehrer, Keith. 1976. “‘Can’ in Theory and Practice: A Possible Worlds Analysis.” in Action Theory: Proceedings of the Winnipeg Conference on Human Action,Myles Brand and Douglas Walton (eds.). Dordrecht: D. Reidel.
McKenna, Michael S. 1997. “Alternative Possibilities and the Failure of the Counterexample Strategy.” Journal of Social Philosophy 28.
Mele, Alfred. 2006. Free Will and Luck. New York: Oxford University Press.
Pereboom, Derk. 2003. Living without Free Will. New York: Cambridge University Press.
Perry, John, 2004. “Compatibilist Options.” in Freedom and Determinism. Joseph Keim Campbell, Michael O’Rourke, and David Shier (eds.). Cambridge, MA: Bradford/MIT Press.
Robinson, M. 2012. “Modified Frankfurt-type Examples and the Flickers of Freedom.”Philosophical Studies 157.
Speak, D. 2002. “Fanning the Flickers of Freedom.” American Philosophical Quarterly 39.
Taylor, Richard. 1974. Metaphysics. Englewood Cliffs NJ: Prentice Hall.
Van Inwagen, Peter. 1978. “Ability and Responsibility.”The Philosophical Review 87.
Van Inwagen, Peter. 1980. “The Incompatibility of Responsibility and Determinism.” in Action and Responsibility, Michael Bradie and Myles Brand (eds).  Bowling Green Studies in Applied Philosophy. vol. 2. Bowling Green, OH: Bowling Green State University Press.
Van Inwagen, Peter. 1983. An Essay on Free Will. Oxford: Clarendon Press.
Widerker, David. 2002. “Farewell to the Direct Argument.” Journal of Philosophy 6.
Widerker, David. 2000. ‘‘Frankfurt’s Attack on the Principle of Alternative Possibilities: A Further Look.’’ Philosophical Perspectives 14.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 29
اردیبهشت 1396
صفحه 55-76