نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• سید میثم بهشتی نژاد

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، تهران، ایران

چکیده

صدرا، بسیاری از یافته­ها و نوآوری­های موجود در حکمت متعالیه را مدیون بهره­مندی از دین و شهود دانسته است. او، تأثیر دین بر حکمت و حکما را در دو مرحله بررسی کرده است. در مرحلة اول، دین، حکمت و حکما را از نگاه ماهیت­بین و کثرت­بین می­رهاند و به نگاه وجودی ارتقا می­دهد. بر این اساس، نگاه وجودی این مطلب را برای حکیم میسّر می­کند که به فهم صحیحی از بعضی آموزه­های دین که بدواً با احکام عقلی معارض دیده، دست ­یابد. این فهم صحیح موجب می­شود که حکیم، به تثبیت عقلیِ بسیاری از آموزه­های دینی موفّق گردد. در مرحلة دوم، تأثیر دین بر حکمت موجب ارتقاء مجدّد نظرگاه حکیم و مبانی حکمت می­شود، و صدرا نتیجة این ارتقا را در دو بُعد برشمرده است: از یک سو، حاصلِ این ارتقاء، فهم تأویلات قرآنی است؛ و از سوی دیگر، حاصلِ این ارتقاء، دست­یابی به اوج حکمت است؛ یعنی فهم واقع آن چنان­که هست. عبارات صریح ملاصدرا نشان از آن دارد که او، در حیات فلسفی خود همین سیر را پیموده و حکمت متعالیه نیز متناسب با همین سیر شکل گرفته است. نهایتاً این مطلب مورد تأکید قرار می­گیرد که صدرا، در استفاده از دین و شهود، از الگوی پژوهشی فلسفی صحیح بهره ­برده و بدین ترتیب، هر چند حکمت متعالیه کاملاً مرهون دین است، اما قواعد حکمت و روش عقلی ـ برهانی را رعایت کرده است.

کلیدواژه‌ها

• دین
• شهود
• عقل سلیم
• فطرت ثانیه
• ملاصدرا

20.1001.1.22286578.1393.12.1.2.5

عنوان مقاله [English]

The Role of Religion in Transcendent Philosophy

نویسنده [English]

• Sayyed Meysam Beheshtynezhad

Faculty Memeber of Research Center for Culture, Art and Communications, Tehran, Iran

چکیده [English]

Mullā Sadrā declares that he is so affected by religion and intuition in his philosophy. His claims show that a number of his innovations in different subjects in his philosophy are achieved in the light of religious beliefs as well as intuitive knowledge. In this paper, I aim to probe into how and how much religion has made a role in his philosophy. His declarations show that he has experienced a kind of an existential transcendence at least two times during his life under the influence of religious beliefs and intuitions. Besides, we can show that his philosophy also has transcended twice. So, we will be able know how basically Mullā Sadrā’s philosophy is affected by religion. After each of these stages, Mullā Sadrā has faced with a new paradigm which basically differs from the previous one. It would be surprising to know that Mullā Sadrā has claimed that despite these affections he has not broken philosophical rules at all. We want to know if we can testify this claim.

کلیدواژه‌ها [English]

• Religion
• Intuition
• Common Sense
• Secondary Genesis
• Mullā Sadrā