پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)

معنای معنای زندگی

شناسنامه علمی شماره

نویسنده

استادیار گروه فلسفه دین دانشکده الهیات دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در مقالۀ «معنای زندگی» تلاش بر آن است که پرسش اصلی معنای زندگی به درستی تحلیل شود و رویکردهای مختلف به این مسئله بر اساس مبانی و پیش‌فرض‌های متفاوت توضیح داده شود. مقصود از «زندگی» در این مقاله فرآیندی آگاهانه و مختارانه است که با مرگ به پایان می‌رسد و «کل زندگی» به عنوان یک واحد به هم‌پیوسته مورد نظر است. در پرداختن به زندگی ما نمی‌توانیم صرفاً به سطوح ابتدایی و لایه‌های اولیۀ زندگی اکتفا کرده و در «زندگی هر روزیِ»، تکراری و معطوف به برآوردنِ غرایز متوقف شویم. طلب معنا مستلزم نوعی فراتر رفتن از این مرحله است. در تحلیل مقصود از «معنا» در عبارت «معنای زندگی» نیز معنا به یکی از دو صورت قابل تفسیر است: 1. «معنا به معنای هدف زندگی» که در این صورت معنای زندگی به معنای هدف زندگی خواهد بود؛ 2. «معنا به معنای ارزش» که در این صورت معنای زندگی به معنای ارزش زندگی خواهد بود. ما برآنیم که اگر هدف زندگی (غایت محتوای زندگی) هدفی در خور و دارای ارزش ذاتی کافی باشد، به همۀ حلقه‌های معطوف به آن هدف ارزش بخشیده و آن‌ها را معنادار می‌سازد. تفکیک شیوۀ کلامی پرداختن به این سؤال از شیوۀ فلسفی پرداختن به آن، تفکیک نظریه‌های دینی از غیردینی در باب معنای زندگی، تحلیل و تفکیک دیدگاه عینیت‌گرا از ذهنیت‌گرا در خصوص معنای زندگی و نیز ارتباط معناداری زندگی با وجود خدا، جاودانگی نفس و اخلاقی بودن نظام عالم و ... از جمله مباحث اصلی این مقاله هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Meaning of Meaning of Life

نویسنده [English]

  • Amir Abbas Alizamani

Assistant Professor in Philosophy of Religion, Theology Faculty, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

The purpose of this article is to analyze properly the meaning of "the meaning of life" and to explain different approaches to it on the base of different grounds and presuppositions. By "life" we mean a conscious process ended by death. We consider life as a whole whose parts are coherently related to each other. In considering "life", we can't merely concentrate on its surface layers. Seeking for its meaning is going beyond these layers. The word "meaning" in the expression "the meaning of life" has two interpretations: one, the "purpose" of the life, and the other, the "value" of the life. We hold that if the purpose of the life is an appropriate goal and has sufficient intrinsic value, it gives meaning to all the issues related it. The main points of this article are: separation of the theological considerations on the question of meaning of life from the philosophical ones, religious theories from non- religious ones , analysis and separation of objective views from subjective ones, and finally, the relation of the meaning of life to matters such as God, the immortality of the soul, the ethical nature of the world, and so on.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the meaning of life
  • death
  • purpose
  • value
  • intrinsic value
  • God
  • immortality of the soul
  • ethical nature of the world
استیس. و. ت. (1386)، «در بی‌معنایی معنایی هست»، در معنای زندگی، ترجمه اعظم پویازاده، تهران: نشر ادیان.
علیزمانی، امیرعباس (1381)، خدا، زبان و معنا، قم: انتشارات آیت عشق.
همو (1383)، «ایمان دینی و رنج‌های وجودی»، مجله پژوهش‌های فلسفی- کلامی، سال پنجم، شماره20-21.
همو (1386)، سخن گفتن از خدا، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
کامو، آلبر (1384)، دلهرۀ هستی، ترجمۀ محمدتقی غیاثی، تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.
مک‌کواری، جان (1376)، مارتین هایدگر، ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: انتشارات گروس.
ملکیان، مصطفی (1385)، مهر ماندگار، تهران: نشر نگاه معاصر.
وال، ژان و روژه ورنو و دیگران (1372)، نگاهی به پدیدارشناسی و فلسفه‌های هست بودن، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
هیک، جان (1386)، «‌معنای دینی زندگی»، در معنای زندگی، ترجمه اعظم پویازاده، تهران: نشر ادیان.
Barbour, Ian. (1989-91), Religion in an Age of Science, Harper Sanfrancisco Publisher.
Cottingham, John (2003), On the Meaning of Life, Routledg. Taylor & Francis Group.
Descartes, Rene (1985), The Philosophical Writings of Descartes, CambridgeUniversity Press.
Ellin, Joseph (1995), Morality and the Meaning of Life, Fort Worth, Tex: Harcourt Brace.
Hawking, Stephen (1988), A Brief History of Time, London: Bantam Press.
Heidegger, Martin (1962), Being and Time, tr. J. Macquarrie and E.S. Robinson. S.C.M, London; Harper, New York.
Hume, David (1748), An Enquiry Concerning Human Understanding, Oxford: Clarendon.
Leibniz, Gottlried Wilhelm, (1714), Monadology, trans. By Robert Latta (1898): http://philosophy.server.org/Leibniz-monadology.txt
Macquarrie, John (1973), Existentialism, London: Penguin Books.
Metz, Thaddeus (2000), "Could God Purpose Be Source of Lifes Meaning?" In: Religious Studies, no. 36. pp.293-313.
Id. (2001), The Concept of a meaning of Life, American Philosophical Quarterly 38: 137-53.
Nietzsche, Friedrich (1882), The Joyful science, trans. In W. Kaufman (ed). The Portable Nietzsche, New York: Viking. (1954).
Quinn, Philip (2000), "How Chirstianity Secures Lifes Meaning", in The Meaning of Life in the World Religions, Runzo and Martin (ed.), (2000), Oxford: One World Publication.
Rorty, Richard (1982), Consequences of Pragmatism, Minnepolis: University of Minnesota Press.
Stace, W.T. (1999), "There is Meaning in Absurdity" in: Pojman, Louis. P. (ed) Philosophy the Quest for Truth, United States of America, Wadsworth Publishing Company. pp.541-548.
Wittgenstien, Ludwig (1961), Tractatus Logico –Philosophicus, trans. by David Pears and Brian Mcguinnes, London: Routledge & Kegan paul.
پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)
دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1386
صفحه 59-89