شناسنامه علمی شماره

نویسنده

• میثم توکلی بینا

دانش اموخته دکتری فلسفه دین و مسائل جدید کلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

چکیده

نصر حامد ابو زید، متفکّر مصری، در کتاب‌هایی که در زمان اقامتش در مصر نوشت، کوشید با اتّکا به نظریة خیال در صوفیه، تبیینی طبیعی و غیرمتافیزیکی از وحی ارائه کند؛ چه آن­که او از تبیین‌های فراطبیعی نسبت به امور دینی پرهیز داشت. بدین منظور، او از مقایسة نبوّت و کهانت بهره برد، تا آن را از جهت فرهنگی مقبول و آشنا معرفی نماید. چنین نگرشی به ماهیت وحی، با اشکالاتی مواجه است. نخست آن­که از جهت فرهنگی، بررسی ابو زید در مورد کهانت و شیوع فرهنگی آن کافی نیست، و به همان اندازه در تبیین نیز دچار دشواری است. دوم آن­که خرافه‌های فرهنگی، مانند کهانت، نمی‌تواند توجیه مناسبی برای وحی ارائه کند. و دست آخر این­که مدّعای او، با شواهد درون‌دینی یعنی آیاتی از قرآن سازگار نیست.
از سوی دیگر، تبیین ماهوی او نیز مقصود او را بیان نمی­کند و مسئلة خیال و رؤیا فرافکنی مسئلة تبیین است. همچنین اگر تقریری حداکثری از نظر صوفیه صورت گیرد، با وحی زبانی ـ که دیدگاهی رایج است ـ سازگار نخواهد بود؛ چنان­که با مبانی معرفت‌شناختی ابو زید نیز سازگاری ندارد؛ زیرا معرفت‌شناسی صوفیه چیزی جز وجودشناسی ایشان نیست، و در روش‌های پدیدارمحور نمی­توان چنین تبیینی را پذیرفت.

کلیدواژه‌ها

• وحی
• خیال
• نبوّت
• تبیین
• نصر حامد ابو زید

20.1001.1.22286578.1391.10.1.6.5

عنوان مقاله [English]

A Critical Study on Nasr Hamid Abu Zaid's Theory about the Nature of Revelation

نویسنده [English]

• Meisam Tavakoli Bina

PhD of Philosophy of Religion and New Theological Problems, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

The Egyptian scholar, Nasr Hamid Abu Zayd with a history of Sufism studies, especially Ibn Arabic studies in his doctoral thesis, and with consideration the accepted conception about propositional revelation tried to provide a naturalistic and nonmetaphysical explanation of revelation –since he was avoiding metaphysical explanation of religious concepts- relying on the theory of imagination in sufiyyah. Such an approach to the nature of revelation is faced with problems. 1. From the cultural point of view, Abu Zayd's studies of kihanah and its cultural prevalence is not enough and so its explanation by him involves difficulties. 2. Cultural superstitions like kihanah cannot provide good explanation for revelation and prophecy. 3. His explanation is not compatible with inner religious evidences such as those verses that warn revelation comparison with those cultural phenomena. Providing an extreme exposition of Sufism's theory about revelation Abu Zayd's theory will not be in coherence with the accepted theory of revelation which regards it propositional and also it is in contrast with his epistemic view borrowed from continental philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

• revelation
• imagination
• prophecy
• explanation
• Abu Zaid