Metaphysics of Attributes in the Religious School of Muʿtazilites and Ashʿarites

Document Type : Original Research

Authors

1 Ph.D. Student of Islamic Philosophy and Theology, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

2 Associate Professor, Department of Philosophy, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

Abstract

The main issue of monotheism is how divine unity is compatible with the plurality of attributes. Hence, the question arises whether God has attributes. If God does not have attributes, then what are the revelatory attributes with which He describes Himself? If God has attributes, what is the nature of these attributes and their relation to His essence? How can one speak of the essence, attributes, and divine realm? The apophatic and analogical theologies have been formed in response to these questions, and each has led to some controversies that they have not been able to solve. Although it is possible that the separation of the truth and the metaphor according to the Muʿtazilites and in a few cases according to the Ashʿarites, can act as a temporary solution, it does not seem to be a defensible solution and requires another explanation. This descriptive-analytical study tries to express the metaphysical approach of Muʿtazilites and Ashʿarites about attributes in terms of three issues: Are attributes ontological or semantic? Are they real meanings or names and sayings? Are they divine or human? This research aims to propose a better solution by providing a new reading of Muʿtazilite approach based on the aforementioned metaphysical one. In short, although the Ashʿarites consider attributes to be entities with real and pre-linguistic meanings which God describes Himself with those, and these attributes have reached humans exclusively through revelation, investigating the Muʿtazilite approach depicts that the attributes are semantic matters which are derived from human-linguistic names and are attributed to God by humans through the reason.

Keywords

ابن‌المرتضی. 1985. المنْیة والأمل للقاضی عبدالجبار. تحقیق عصام الدین محمدعلی. الاسکندریه: دارالمعرفة الجامعیة.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1376. الالهیات من کتاب الشفاء. حققه حسن حسن‌زاده الآملی. قم: المکتب الاعلام الاسلامی.
ابوزید، نصر حامد. 1387. رویکرد عقلانی در تفسیر قرآن. ترجمۀ احسان موسوی خلخالی. تهران: نیلوفر.
اشعری، ابوالحسن. 1397 ق. الابانه عن اصول الدیانه. حققه فوقیه حسین محمود. القاهره: دارالانصار.
اشعری، ابوالحسن. 1400 ق. مقالات الاسلامیین. ویسبادن: فرانس‌شتاینر.
اشعری، ابوالحسن. 1426 ق. مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ج. ۲. حققه نعیم زرزور. المکتبه العصریه.
اشعری، ابوالحسن. 1432 ق. الابانه عن اصول الدیانه. حققه ابوعبدالله العصیمی. الریاض: مدار المسلم للنشر.
اشعری، ابوالحسن.1950. مقالات الاسلامیین. طبعه محمد محی‌الدین عبدالحمید. مصر: مکتبه النهضه المصریه.
باقلانی، ابی‌بکر. 1407 ق. تمهید الاوائل و تلخیص الدلائل. حققه شیخ عمادالدین احمدحیدر. بیروت: مؤسسه الکتب الثقافیه.
باقلانی، ابی‌بکر. 1421ق. الانصاف فی ما یجب اعتقاده ولایجوز الجهل به. تحقیق و تعلیق و تقدیم محمد زاهد بن الحسن الکوثری. قاهره.
باقلانی، ابی‌بکر. 1957. التمهید. حققه الاب ریتشرد یوسف مکارثی. بیروت: الکتبه الشرقیه.
باقلانی، ابی‌بکر. 1971. اعجاز القرآن. مصر: دارالکتب و الوثاق القومیه.
بصری، ابوالحسین. 2006. تصفح الادله. عنی بتحقیق مابقی منه ویلفرد مادلونغ و زابینا اشمیتکه. فیسبادن.
بغدادی، عبدالقاهر. 1346 ق. اصول الدین. بیروت: دار صادر.
بغدادی، عبدالقاهر. 1977. الفرق بین الفرق. بیروت: دارالآفاق الجدیده.
بغدادی، عبدالقاهر. 2003. اصول ‌الایمان. حققه ابراهیم محمد رمضان. بیروت: مکتبه الهلال.
بلخی. 2018. کتاب مقالات. تحقیق حسین خانصو و اخرون. الاردن: دارالفتح.
بوهلال، محمد. 1394. اسلام اهل کلام. ترجمۀ علی‌رضا باقر. تهران: نگاه معاصر.
جاحظ. 1385. الحیوان. تحقیق عبدالسلام محمد هارون. بیروت.
جبائی. 2019. کتاب المقالات. تحقیق اوزکان شمشک و آخرون. اسطنبول.
جوینی، امام‌الحرمین. 1950. الارشاد الی قواطع الادله فی اصول الاعتقاد. تحقیق محمد یوسف موسی، علی عبدالمنعم عبدالحمید. القاهره: مکتبه الخانجی.
حنبلی، ابن‌عماد. 1406 ق. شذرات الذهب، ج. ۲. تحقیق محمد الارناووط. دمشق-بیروت: دار ابن‌کثیر.
خیاط، ابولحسین. 1957. الانتصار و الرد علی ابن‌الراوندی الملحد. بیروت: المطبعه الکاثولیکیه.
خیاط، ابولحسین. 1988. الانتصار و الرد علی ابن الراوندی الملحد. لبنان: دارالندوه الاسلامیه.
رازی، فخرالدین. 1323 ق. لوامع البینات شرح اسماء الله تعالی و الصفات. القاهره: د.ن.
زمخشری. 1407 ق. الکشاف، ج. ۲. بیروت: دارالکتب العربی.
شهرستانی، محمد بن عبدالکریم. 1977. الملل و النحل، ج. 1. تقدیم عبداللطیف العبد. القاهره: الانجلو المصریه.
صبحی، احمد محمود. 1985. فی علم الکلام: دراسه فلسفیه لآراء الفرق الاسلامیه فی اصول الدین: المعتزله. بیروت: دارالنهضه العربیه للطباعه و النشر.
عبدالجبار. 1416 ق. شرح الاصول الخمسه. تحقیق عبدالکریم عثمان. مصر: مکتبه وهبه.
عبدالجبار. 1960-1965، المغنی فی ابواب التوحید و العدل. تحقیق طه حسین و آخرون. القاهره: الدارالمصریه للتالیف و الترجمه.
الغرابی، علی مصطفی. 1949. ابوالهذیل العلاف اول متکلم اسلامی تأثر بالفلسفه. القاهره: مکتبه الحسین التجاریه، مطبعه حجازی.
مروّه، حسین. 1979. النزعات المادیه فی الفلسفه العربیه الاسلامیه. بیروت: دارالفارابی.
ملاحمی، محمود. 1991. المعتمد فی اصول الدین. عنی بتحقیق مابقی منه مارتن مکدرمت، ویلفرد مادلونغ. لندن: الهدی.
ملاحمی، محمود. 2010. الفائق فی اصول الدین. تحقیق فیصل بدیرعون. قاهره، دارالکتب و الوثاق القومیه.
ورستیگ، کیس. 1391. تاریخ مطالعات زبان‌شناسان مسلمان. ترجمۀ زهرا ابوالحسنی. تهران: سمت.
ولفسن، هری اوسترین. 1368. فلسفۀ علم کلام. ترجمۀ احمد آرام. تهران: الهدی.