Analysis of the Concept of ḥašr in Mullā Ṣadrā 's Philosophy and Its Relation to the Islamic Concept of ḥašr

Document Type : Original Research

Authors

1 Assistant professor of Islamic philosophy and Kalam Department, University of Isfahan, Isfahan, Iran

2 PhD student of Transcendent Wisdom, University of Isfahan, Isfahan, Iran.(Corresponding Author)

Abstract

One can derive three main meanings from Mulla Sadra's use of the word r. The first usage is in the general meaning of hereafter that contains all the stages of the judgment day. Using the word in this meaning is also popular among theologians. The second meaning, is using the word r as one specific stage in the Day of Judgment. Based on this meaning, all human beings would be gathered at the same place at the same time, waiting for the judgment. This r happens after the resurrection and before judgment and the word maḥšar might have been derived from it. The third meaning is the return of all beings to their final destinations and extremes. Based on what he introduced as r, beings of all phases and levels move towards the higher levels in a universal process and this process will continue until all beings gather at the highest level of existence. This highest level of being that can contain all beings, is God himself. So we can claim that r means returning to God.

Keywords

قرآن کریم.
آمدی، سیف‌الدین. 1413. غایة ‌المرام فی علم الکلام. بیروت: دارالکتب العلمیه.
جوادی آملی، عبدالله. 1387. تسنیم. تحقیق عبدالکریم عابدینی. ج 15. قم: اسراء.
رازی، فخرالدین. 1420. مفاتیح الغیب. چ ۳. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طباطبایی، سید محمدحسین. 1417. المیزان فی تفسیر القرآن. چ ۵. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن. 1372. مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چ ۳. مقدمه محمدجواد بلاغی. تهران: ناصرخسرو.
طوسی، نصیرالدین. 1363. تصورات یا روضة ‌التسلیم. تصحیح ایوانف. تهران: جامی.
غزالی، ابوحامد. 1409. الاقتصاد فی الاعتقاد. بیروت: دارالکتب العلمیه.
فاضل مقداد، 1420. الانوار الجلالیة فی شرح الفصول النصیریة. به تحقیق علی حاجی‌آبادی و عباس جلالی‌نیا. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
فاضل مقداد، 1422. اللوامع الالهیة فی المباحث الکلامیة. چ ۲. تحقیق و تعلیق از مهدی قاضی طباطبائی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
لاهیجی، ملاعبدالرزاق. 1383. گوهر مراد. مقدمه از زین‌العابدین قربانی. تهران: سایه.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1302. مجموعه الرسائل التسعه. قم: مکتبه المصطفوی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1360‌ـ‌الف. اسرار الآیات. مقدمه و تصحیح از محمد خواجوی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1360‌ـ‌ب. الشواهد الربوبیة فی مناهج السلوکیة. چ ۲. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1363. مفاتیح ‌الغیب. مقدمه و تصحیح از محمد خواجوی. تهران: موسسه تحقیقات فرهنگی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1366. تفسیر القرآن الکریم. چ ۲. قم: بیدار.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1387. المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیة. مقدمه و تصحیح و تعلیق از سید محمد خامنه‌ای. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1389. مجموعه رسائل فلسفی. تصحیح، تعلیق و مقدمه از سعید نظری توکلی و علی اصغر جعفری ولنی و مهدی دهباشی و کاظم مدیر شانه‌چی. ج 2. تهران: بنیاد حکت اسلامی صدرا.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1981. الحکمة ‌المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. چ ۳. بیروت: دار إحیاء التراث.
نظری توکلی، سعید. 1389. «مقدمۀ مصحح». در: مجموعه رسائل فلسفی، نوشتۀ ملاصدرا، ج 2. تهران: بنیاد حکت اسلامی صدرا.